Mikołaj Kopernik był autorem heliocentrycznej teorii Układu Słonecznego. Była ona sprzeczna z obowiązującym przez ponad półtora tysiąca lat systemem geocentrycznym, opracowanym przez aleksandryjskiego astronoma Ptolemeusza, według którego wszechświat miał krążyć wokół Ziemi. Ze względu na jej znaczenie dla rozwoju nauki została nazwana "przewrotem kopernikańskim".
Teoria Kopernika została opublikowana w dziele "De revolutionibus orbium coelestium" ("O obrotach sfer niebieskich") w Norymberdze, w roku śmierci astronoma. Stała się podstawą rozwoju nauk ścisłych w epoce renesansu.
Zwolennikami teorii Kopernika byli Jan Kepler i Galileusz, a jej główne założenia w dziedzinie kosmologii rozszerzyli Thomas Digges i Giordano Bruno. W 1616 roku dzieło Kopernika znalazło się na indeksie ksiąg zakazanych, skąd zostało usunięte dopiero po ponad 200 latach.
Imię słynnego astronoma noszą między innymi: jeden z najokazalszych kraterów widocznej strony Księżyca, duży krater na Marsie, planetoida oraz satelity badawcze.