Prof. Jerzy Strzelczyk, prof. Andrzej Koliński, prof. Józef Barnaś i prof. Bogdan Marciniec zostali uhonorowani nagrodami Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Była to osiemnasta edycja konkursu, w którym fundacja nagradza wybitnych uczonych za osiągnięcia stanowiące istotny wkład w życie duchowe i postęp cywilizacyjny kraju. Laureaci otrzymali po 200 tys. złotych.
Nagrody wręczono w środę podczas gali w Zamku Królewskim w Warszawie.
"Do sukcesów naukowych prowadzą różne drogi i motywacje. Mogą to być m.in. ambicja lub chęć zgłębienia czegoś, co dla innych pozostaje niedostępne. Ważne, by naukowcy idąc swoimi drogami osiągali sukcesy nie tylko dla siebie, ale dla nas wszystkich" - powiedział otwierając ceremonię marszałek Sejmu Bronisław Komorowski.
"Wszyscy narzekamy, że nie mamy pieniędzy, aparatury badawczej. Tu pokazujemy osoby, które choć mają te same problemy i też musiały się przedrzeć przez hierarchię w polskiej nauce, to osiągają światowy sukces naukowy" - podkreślił w rozmowie z PAP prezes fundacji prof. Maciej Żylicz
W kategorii nauk humanistycznych i społecznych nagrodę otrzymał prof. Jerzy Strzelczyk z Instytutu Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza za rozprawę "Pióro w wątłych dłoniach", ukazującą w nowatorski sposób wkład twórczości intelektualnej kobiet w rozwój cywilizacji europejskiej, od starożytności do przełomu X/XI w. Laureat zwraca w niej uwagę na ograniczenia społecznej roli kobiet w antyku i wiekach średnich, mające dramatyczne konsekwencje dla ich ambicji intelektualnych, a także życia prywatnego.
W obszarze nauk przyrodniczych i medycznych wyróżniono prof. Andrzeja Kolińskiego z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego za opracowanie i zastosowanie w praktyce unikatowych metod przewidywania struktury przestrzennej białek. Od struktury i funkcji białek zależą procesy zachodzące w żywej komórce, takie jak np. metabolizm i ruch. Innowacyjność metody opracowanej przez prof. Kolińskiego polega na połączeniu różnych poziomów dokładności opisu układów molekularnych. Praktycznym celem jego badań jest projektowanie skuteczniejszych leków, co może otworzyć zupełnie nowy rozdział medycyny molekularnej: farmakologię zindywidualizowaną.
Prof. Józef Barnaś z Instytutu Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu został nagrodzony za odkrycia z dziedziny nauk ścisłych. Jury uhonorowało naukowca za stworzone przez niego teoretyczne podstawy spintroniki, a w szczególności za wyjaśnienie zjawiska gigantycznego magnetooporu (GMR).
Zjawisko, które wyjaśnił laureat FNP, błyskawicznie znalazło zastosowania praktyczne. Podstawowym obszarem, w którym zostało wykorzystane, jest produkcja twardych dysków komputerów. Dzięki efektowi GMR dzisiejsze dyski mieszczą kilkadziesiąt razy więcej danych niż te same urządzenia z lat 90. XX w.
W dziedzinie nauk technicznych nagrodzono prof. Bogdana Marcińca z Wydziału Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza za "odkrycie nowych reakcji i nowych katalizatorów procesów prowadzących do wytwarzania materiałów krzemoorganicznych o znaczeniu przemysłowym". Opracowana przez niego reakcja polega na przyłączeniu pochodnych krzemu do nienasyconych związków organicznych. Dzięki tej reakcji możliwe będzie tworzenie związków chemicznych, które są wykorzystywane do produkcji bio- i nanomateriałów.
Grono laureatów nagród FNP, łącznie z tegorocznymi, liczy już 65 osób. Znaleźli się wśród nich m.in.: prof. Tomasz Dietl, prof. Zofia Kielan-Jaworowska, prof. Karol Modzelewski, prof. Andrzej Paczkowski, prof. Jadwiga Staniszkis, prof. Jan Strelau, prof. Jerzy Szacki, prof. Andrzej Szczeklik i prof. Aleksander Wolszczan.
Kandydatów do Nagrody FNP zgłaszać mogą laureaci nagrody z lat ubiegłych oraz wybitni przedstawiciele nauki zaproszeni imiennie przez radę fundacji. Kandydaci do nagrody są oceniani nie tylko przez polskich uczonych. W tym roku recenzowało ich m.in. czterech laureatów Nagrody Nobla.(PAP)
ekr/ hes/ jra/
