"Wybuch pandemii koronawirusa w 2020 roku spowodował wzrost udziału szarej strefy do 18 proc. PKB i do 18,3 proc. w 2021 roku. Spadek PKB, zamrożenie aktywności gospodarczej w wielu branżach i słabsza mobilność ludności przyczyniły się do niższych zysków przedsiębiorstw i spowodowały konieczność szukania oszczędności m.in. poprzez przeniesienie części bądź całości działalności do szarej strefy" - wskazują eksperci IPAG.
Dodatkowo wystąpiły takie czynniki sprzyjające rozwojowi szarej strefy, jak: wzrost cen, wzrost wynagrodzenia minimalnego, czy też nowe formy opodatkowania.
Jak te procenty przekładają się na pieniądze? Szarą strefę w 2020 roku IPAG oszacował na 447 mld zł. A w tym roku ta kwota ma się zwiększyć o 22 mld zł.
Gdzie jest szara strefa?
"W 2020 roku rekordowo niski był udział szarej strefy w rynku papierosów, który w czwartym kwartale wyniósł zaledwie 8,1 proc. wobec 10,4 proc. w ostatnim kwartale 2019 roku. Szara strefa na rynku papierosów w Polsce maleje sukcesywnie od 2015 roku, gdy wynosiła 19 proc." - czytamy w raporcie.
W przypadku rynku pracy, zaobserwowano od drugiej połowy 2002 roku wzrost liczby pracowników przyjeżdżających z zagranicy. Mimo to liczba zatrudnionych w Polsce cudzoziemców w 2020 roku zmalała, w tym również liczba zatrudnionych w szarej strefie. IPAG szacuje, że w szarej strefie w zeszłym roku pracowało około 752 tysiące obcokrajowców.
"Gdyby symbolicznie skumulować całoroczną działalność w szarej strefie, to okres ten trwałby 67 dni, a w ciągu pozostałych do końca roku 298 dni wszelka działalność gospodarcza w Polsce byłaby już prowadzona w oficjalnej gospodarce" - wskazuje IPAG.
Instytut zaznacza, że w 2021 roku należy spodziewać się dalszej intensyfikacji czynników rozwoju szarej strefy, które wystąpiły w roku 2020.
Pojawią się takie zjawiska, jak nielegalny obrót produktami i usługami związanymi stricte z pandemią koronawirusa (nielegalny handel szczepionkami, świadectwami szczepień itp.), jak również dalsze formy unikania opodatkowania, co będzie efektem wprowadzenia szeregu nowych podatków w tym roku.
"Główną część szarej strefy nadal więc będą stanowić ukrywane dochody legalnie działających przedsiębiorstw oraz wynagrodzenia osób fizycznych z tytułu wykonywania pracy nierejestrowanej" - prognozuje IPAG.
IPAG a dane GUS
Doszacowania IPAG, czyli ta część gospodarki nierejestrowanej, która nie jest obejmowana szacunkami GUS, będzie stanowić około 37 proc. wartości dodanej szarej strefy w Polsce w 2021 roku.
Jak zaznaczył Instytut, szacunki rozmiarów szarej strefy opublikowane przez GUS obejmują okres do 2018 roku, stąd też szacunki dla lat 2019-2020 oraz prognoza dla roku 2021 zostały opracowane przez IPAG.
Dodatkowo, według obliczeń ekspertów, rozmiary szarej strefy w ujęciu stosowanym przez GUS zwiększyły się z 247 mld zł w 2017 roku do 280 mld zł w 2020 roku. Oznacza to wzrost w cenach bieżących o 13,3 proc.
