Ustawa o VAT wyodrębnia grupę podatników zwianych "małymi podatnikami".

Są to podatnicy VAT:

1. u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro (w 2009 r. - 2 702 tys. zł),
2. prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzających funduszami powierniczymi, będących agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami świadczącymi usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 30 000 euro (w 2009 r. - 101 tys. zł).

Metoda kasowa - przywilej małego podatnika

Mały podatnik może wybrać metodę kasową rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstawać będzie z dniem uregulowania całości lub części należności (otrzymania zapłaty od klienta), nie później jednak niż 90 dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Również częściowe uregulowanie należności przez kontrahenta spowoduje w tym przypadku powstanie obowiązku podatkowego - jedynie w odniesieniu do zapłaconej części należności.

W zakresie czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik postanowił rozliczać się metodą kasową - obowiązek podatkowy powstaje wg zasad ogólnych (a nie w terminie właściwym dla metody kasowej).

Konsekwencją wyboru metody kasowej rozliczeń VAT jest również "kasowy" (uzależniony od zapłaty) sposób obniżania kwoty podatku należnego o VAT naliczony.

Obniżenia podatku należnego mali podatnicy mogą dokonać w rozliczeniu za kwartał, w którym:

1. uregulowali całą należność wynikającą z otrzymanej od kontrahenta faktury

2. zapłacili podatek wynikający z dokumentu celnego, z uwzględnieniem kwot wynikających z decyzji naczelnika urzędu celnego

- nie wcześniej jednak niż z dniem otrzymania faktury lub dokumentu celnego.

Korzystanie z metody kasowej uzależnione jest od uprzedniego pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej formy. Zawiadomienie należy złożyć w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który podatnik będzie stosował metodę kasową.

Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe dla podatku od towarów i usług za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.

Warto podkreślić, iż mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej, mogą również składać deklaracje za okresy kwartalne, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału poprzedzającego kwartał, za który będzie po raz pierwszy składana deklaracja kwartalna.

Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w czasie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.

Podatnicy, którzy rozliczali się kwartalne, mogą zrezygnować z uproszczonej formy rozliczania i ponownie składać deklaracje za okresy miesięczne. Rezygnacja może nastąpić nie wcześniej niż po upływie czterech kwartałów rozliczania kwartalnego, i po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do ostatniego dnia kwartału, za który będzie składana ostatnia kwartalna deklaracja podatkowa.

Po przekroczeniu limitów określonych dla małych podatników traci się prawo do rozliczania podatku metodą kasową. Utrata prawa następuje począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym podatnik przekroczył limit.

W przypadku podatnika, który zrezygnował z metody kasowej lub utracił prawo do stosowania tej metody, obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonanych w okresie, kiedy podatnik stosował tę metodę, powstaje w terminie określonym dla metody kasowej.

Podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, tracą również prawo do składania deklaracji podatkowej za okresy kwartalne. Utrata tego prawa następuje począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym przekroczono limity. Przepis ten stosuje się również do małych podatników, którzy nie wybrali metody kasowej, lecz zdecydowali się na kwartalne rozliczenia VAT.

Faktura VAT u małego podatnika

Dla podatników korzystających z metody kasowej ustawodawca przewidział dodatkowe elementy, jakie powinna zawierać wystawiana przez nich faktura.

Oprócz podstawowych elementów - faktury wystawiane przez małych podatników, którzy wybiorą
metodę kasową rozliczeń, zawierać powinny dodatkowo:

• - oznaczenie "FAKTURA VAT - MP"
• - termin płatności należności określonej w fakturze.

Klient małego podatnika

W przypadku nabycia towarów i usług od małego podatnika, udokumentowanych fakturą oznaczoną zgodnie z odrębnymi przepisami "FAKTURA VAT-MP", podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określoną w tej fakturze, w rozliczeniu za miesiąc, w którym:

• - uregulował część należności na rzecz małego podatnika
• - uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika
• - przypada 90 dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadkach innych niż określone powyżej

(przepis ten nie ma zastosowania do nabywców-małych podatników)

Zobacz:

art. 21, 86, 99 Ustawy o VAT

rozporządzenie z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT (Dz.U. Nr 97, poz. 970)

rozporządzenie z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 95, poz. 798)