Pomysł na dodatkową waloryzację emerytur w ciągu roku w kampanii wyborczej do parlamentu forsowały ówczesne partie opozycyjne. Trafił do "100 konkretów na 100 dni rządów" Koalicji Obywatelskiej i do programu Lewicy. Miał być lekiem na ówczesną dwucyfrową inflację.
Gdy powstał rząd Donalda Tuska, to rozwiązanie nie zostało wprost zapisane w umowie koalicyjnej, ale było jednym z projektów, nad którym pracę prowadził resort rodziny, pracy i polityki społecznej. Projekt przeszedł przez wszystkie etapy rządowych konsultacji, ale ostatecznie nie został przyjęty na ostatnim posiedzeniu gabinetu Donalda Tuska.
Po nim pojawił się enigmatyczny komunikat Centrum Informacyjnego Rządu (CIR): "Rada Ministrów omówiła projekt nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Projekt spełnił oczekiwania członków rządu". I mimo że spełnił, to nie został przyjęty. Pytanie dlaczego, skoro jeszcze niedawno wydawało się, że jest na ostatniej prostej do akceptacji?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Nie będzie projektu, nie będzie zamieszania
CIR i resort rodziny, który o to zapytaliśmy, odpowiadają w identyczny sposób.
Rada Ministrów powróci do procedowania projektu, jeżeli pojawi się ryzyko przekroczenia 5 proc. inflacji. Na razie Ministerstwo Finansów nie przewiduje jednak takiego wzrostu. Mechanizm dodatkowej waloryzacji jest opracowany, a dalsze procedowanie projektu ustawy może zostać podjęte w każdym momencie, jeżeli będzie taka konieczność.
To przekaz oficjalny. Nieoficjalnie słyszymy, że przyjęcie ustawy mogłoby zostać odebrane jako zapowiedź, że inflacja będzie wysoka - podbić oczekiwania inflacyjne. Tym samym może też wzmocnić oczekiwania Polaków, że dodatkowa waloryzacja faktycznie zostanie w przyszłym roku przeprowadzona.
W obecnej sytuacji ekonomicznej jej wprowadzenie mogłoby wywołać niepotrzebne zamieszanie - mówi nasz rozmówca z rządu.
W grę może wchodzić jeszcze jeden powód, także dotyczący możliwego zamieszania wokół tego rozwiązania. Otóż pod koniec 2024 roku inflacja liczona rok do roku wyniesie sporo powyżej 5 proc. Taki poziom utrzyma się też w I kwartale 2025 r., choć potem będzie opadać. Tymczasem w ustawie zapisano, że podstawą do obliczenia, czy zajdzie potrzeba dodatkowej waloryzacji, będzie to, czy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do poprzedniego okresu (drugiego półrocza poprzedniego roku) przekroczy 5 proc.
Inflacja niższa niż kryterium w ustawie
Tyle że inflacja liczona tylko w I półroczu 2025 r. (a nie rok do roku) zejdzie poniżej 5 proc. Zdaniem Jakuba Borowskiego, głównego ekonomisty Credit Agricole, wyniesie nieco powyżej 3 proc. i jest mało prawdopodobne, żeby przebiła 5 proc.
Jak wyjaśnia ekonomista, mogłoby to nastąpić w scenariuszu bardzo silnego wzrostu regulowanych cen nośników energii w styczniu przy dalszym znoszeniu działań osłonowych połączonym z dużym wzrostem cen paliw i jeszcze większą niż prognozują ekonomiści dynamiką cen żywności. A taki scenariusz jest mało prawdopodobny, tym bardziej że rząd już zapowiada kontynuowanie osłon.
W tym kontekście rząd mógł się obawiać, że komunikaty z początku roku o inflacji rok do roku powyżej 5 proc. spowodują, że część emerytów będzie czekała na wypłatę wyższej emerytury po drugiej waloryzacji. Ta nie nastąpi, bo nie zostaną spełnione kryteria ustawowe. Będą więc i tak pretensje do rządu i rozczarowanie.
Od polityków z obozu rządzącego słyszymy, że jeśli inflacja podskoczy, to będzie reakcja. - Ustawa będzie, jak będzie groziła inflacja 5 proc., po co ją wprowadzać teraz - mówi jeden z ważnych polityków koalicji.
Przyzwyczaili się do dwucyfrowych podwyżek
Jednak skoro rząd nie przyjmie projektu ustawy teraz, nie wiadomo, kiedy to zrobi. Nasi rozmówcy po tym pytaniu rozkładają ręce. Jak pokazuje projekcja inflacji NBP, po piku na przełomie tego roku, ma się ona systematycznie obniżać i w końcu 2026 r. ma spaść poniżej 3 proc.
Na razie rząd szykuje się do wypłaty waloryzacji marcowej. I tak czeka go zapewne rozczarowanie emerytów, którzy w ostatnich latach przyzwyczaili się do dwucyfrowych podwyżek świadczenia. W tym roku podwyżka wyniosła 12,12 proc., a rok wcześniej była jeszcze bardziej hojna, bo wyniosła aż 14,8 proc. Oczywiście było to efektem wysokiej inflacji w poprzednich latach, która teraz zeszła sporo poniżej 10 proc. Ale emeryci mogą wspominać wysokość podwyżki, a nie jej powody.
Dla porównania: prognozowany wskaźnik waloryzacji na 2025 r. to 6,78 proc. Ostateczny poznamy w lutym, ale nie będzie się drastycznie różnił od przewidywanego. Na pewno niższa inflacja cieszy ministra finansów, bo wydatki na podwyżki świadczeń, choć wysokie, nie będą aż tak nadwyrężały budżetu. Rządowe szacunki mówią, że koszt przyszłorocznej waloryzacji to 28,1 mld zł łącznie ze skutkiem finansowym podwyższenia 13. i 14. emerytury. Gdyby okazało się, że potrzebna jest dodatkowa waloryzacja, koszty poszłyby jeszcze bardziej w górę.
Grzegorz Osiecki, dziennikarz money.pl
