W długim wywiadzie na łamach „Przekroju” naukowiec , filozof pan dr Palikot wypowiedział znamienne zdania: „Polsce potrzebne jest prawdziwe oświecenie, żeby Polacy w końcu zobaczyli siebie bez związku z Kościołem. Dlatego trzeba wrócić do dyskusji światopoglądowej której Tusk tak się boi.” Nie do końca podzielam inne jego poglądy, jako że jest to zdeklarowany liberał gospodarczy i kapitalista , który idzie po władzę dla siebie i swojego środowiska gospodarczego. Nad zacytowaną wyżej sentencją warto się jednak bliżej zastanowić. Faktycznie poczynając od pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. przez kolejne 123 lata aż do zakończenia I wojny światowej nie mieliśmy niepodległego państwa, istnieliśmy jako naród, ale rozbity , podzielony i nastawiony wrogo do instytucji państwa jako takiego , bo to były państwa zaborców. Naszą ideą przewodnią życia było, aby przetrwać do lepszych czasów i zachować jak najwięcej z naszej narodowej tożsamości. Takie właśnie elementy przewijają się w literaturze , kulturze i świadomości społecznej tego okresu. Właśnie z takim bagażem historycznych doświadczeń znaleźliśmy się w środku Europy w nowych czasach i zupełnie zmienionej rzeczywistości. Przez cały ten okres kiedy nas praktycznie na świecie jako państwa nie było, w Europie działy się rzeczy wielkie. Zmieniały się poglądy na państwo , które zaczęto postrzegać jako wspólne dobro całego narodu i dlatego podejmowano działania aby to dobro chronić przed zawłaszczeniem, szczególnie przez Kościoły i religie. Wielkim impulsem do takiego myślenia o państwie była rewolucja francuska , która zmieniła stosunek obywateli do państwa i uświadomiła im ,że jest to ponadnarodowe dobro wspólne, mówiąc inaczej przyniosła masom kaganek oświecenia. Wielki ferment ideologiczny wywołały szczególnie w Niemczech poglądy Imanuela Kanta – mieszkańca Królewca - a szczególnie jego teoria filozofii krytycznej lub inaczej transcendentalnej. Jego wkład do filozofii wszech czasów polega na tym , że znosi istniejącą dotychczas opozycję pomiędzy racjonalizmem Kartezjusza i Galileusza a potrzebą poznania empirycznego głoszoną przez angielskiego filozofa Dawida Home,a . Takie podejście do filozofii oznaczało burzę mózgów i zasadniczą zmianę w sposobie podejścia do tajemnic świata i sposobów jego badania. Było wielkim impulsem , który wywołał falę oświecenia nie tylko w Niemczech ale i w całej Europie. Nagle Europa zaczęła postrzegać swoje państwo w oderwaniu od religii i Kościoła, traktować jako najwyższą wartość całego narodu. Niestety nas , jako państwa wtedy na świecie nie było i nie było nam dane uczestniczyć w tym ogólnoeuropejskim dziele oświecenia . Pojawiliśmy się na scenie Europy po I wojnie światowej ze wszystkimi swoimi kompleksami i fobiami, jak gdyby rodem nie z tej epoki i do dziś do tej Europy mentalnie nie pasujemy , za nami ciągnie się jeszcze smuga średniowiecza. Dlatego podzielam ten pogląd ,że Polsce potrzebne jest nowe współczesne oświecenie, ale do tego potrzebna jest wykształcona i mądra inteligencja, rozwijanie ośrodków niezależnej myśli polityczne a przede wszystkim całkowity i ostateczny rozdział Kościoła i państwa – odbudowa bezwyznaniowego, laickiego państwa równego dla wszystkich obywateli. Bez tego długo jeszcze będziemy tkwili butami w końcówce średniowiecza. Niestety sprawa nie wydaje się taka prosta, inteligencja polska wychowana przez ZCHN ,LPR i Kluby Inteligencji Katolickiej jaka jest najlepiej widać w niedzielę a ostatnio najbardziej było to widoczne w przywrócone święto Trzech Króli. Zatem czeka nas jeszcze długa droga do normalności ale jest to droga , którą jako naród musimy przejść.