GUS opublikował w środę wyczekiwane od dawna dane dotyczące rozkładu wynagrodzeń w gospodarce narodowej. Bazują one na informacjach z ZUS o osobach podlegających ubezpieczeniom społecznym.
Mediana (czyli środkowa wartość) wynagrodzeń w Polsce wynosiła w marcu 6549 zł w przeliczeniu na pełny etat. To oznacza, że połowa pracowników uzyskiwała wynagrodzenia niższe, a połowa wyższe.
- Medianowa płaca wyższa jest w przypadku mężczyzn: wynosiła w marcu 6770 zł.
- Środkowe wynagrodzenie kobiet wynosiło niespełna 6360 zł.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Przeciętne (średnie) wynagrodzenie w gospodarce narodowej wynosiło w marcu 8604 zł. Medianowe było więc o 24 proc. niższe. Ta różnica daje pewne wyobrażenie o nierównościach dochodowych w Polsce. Średnią płacę w górę ciągną bowiem najwyższe płace, otrzymywane przez stosunkowo nielicznych pracowników.
Równocześnie z danymi za marzec GUS opublikował dane dotyczące dwóch pierwszych miesięcy roku. Wtedy mediana wynagrodzeń wynosiła odpowiednio 5970 i 6427 zł, a przeciętne płaca 7685 zł i 8418 zł. Marcowe wartości są sporo wyższe z powodu przypadających na ten miesiąc wypłat premii.
Ile trzeba zarabiać, aby znaleźć się w gronie najbogatszych?
Aby zaliczać się do 10 proc. najlepiej zarabiających pracowników w Polsce, w marcu 2024 r. trzeba było otrzymywać wynagrodzenie w wysokości co najmniej 14 016 zł brutto. Przepustką do 20 proc. najlepiej wynagradzanych pracowników była płaca na poziomie 10 500 zł brutto. Jednocześnie aż 30 proc. pracujących w Polsce otrzymywało wynagrodzenie do 4512 zł brutto.
Mediana płac w Polsce jest bardzo zróżnicowana ze względu na wielkość pracodawcy, płeć i wiek pracownika, a także w przekroju geograficznym i branżowym.
- W podmiotach zatrudniających do 9 osób mediana w marcu 2024 r. wynosiła 4242 zł brutto, czyli dokładnie tyle, ile płaca minimalna w tamtym okresie (od lipca płaca minimalna wynosi 4300 zł brutto).
- W podmiotach większych, zatrudniających co najmniej 10 osób, medianowa płaca sięgała 7008 zł brutto.
- Najwyższa była u największych pracodawców, zatrudniających co najmniej 1000 osób. Wynosiła tam 7941 zł brutto.
W których branżach zarobki są najwyższe?
O zróżnicowaniu płac ze względu na płeć już wspomnieliśmy. Mediana dla mężczyzn była o 6 proc. wyższa niż dla kobiet. GUS odnotował jednak trzy branże, w których to kobiety statystycznie zarabiają więcej. Największa różnica medianowej płacy na korzyść kobiet, sięgająca aż 32,6 proc., występuje w budownictwie.
Choć na pierwszy rzut oka to zjawisko może zaskakiwać, łatwo je wyjaśnić: w branży budowlanej kobiety pracują niemal wyłącznie na lepiej płatnych stanowiskach biurowych oraz kierowniczych, podczas gdy większość mężczyzn pracuje fizycznie. Największa różnica zarobków na korzyść mężczyzn, sięgająca 43,7 proc., występuje z kolei w finansach i ubezpieczeniach.
Ta ostatnia branża należy też do tych, gdzie ogólnie płace są najwyższe. Mediana wynagrodzeń finansistów wynosi 9000 zł brutto. Spośród 19 wyróżnionych przez GUS branż, tylko w czterech płace są jeszcze wyższe. Liderem jest informacja i komunikacja z medianowym wynagrodzeniem na poziomie 10 559 zł brutto, a wiceliderem energetyka (10 205 zł). Na kolejnych miejscach są górnictwo i wydobywanie (9935 zł) i edukacja (9478 zł).
W finansach i ubezpieczeniach widać również największą różnicę między płacą medianową a przeciętną. Ta pierwsza jest o 36,5 proc. niższa niż druga (przypomnijmy, że w całej gospodarce to 24 proc.). To oznacza, że w finansach rozpiętość płac jest najwyższa.
Na kolejnych miejscach pod tym względem są: działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (33,5 proc.) oraz budownictwo (32,3 proc.).
Najmniejsze zróżnicowanie płac cechuje administrację publiczną, gdzie medianowe wynagrodzenie jest o zaledwie 8,9 proc. niższe niż przeciętne, a także edukację.
Najlepiej zarabiają mieszkańcy Mazowsza i Śląska
Jeśli chodzi o wiek, to najwyższe zarobki osiągają pracownicy między 35. a 44. rokiem życia. Mediana ich płac to 6885 zł. Najniższe są wynagrodzenia osób najmłodszych (do 24. roku życia) oraz najstarszych (od 65. roku życia). Mediana płac w tej pierwszej grupie to 5191 zł, a w drugiej 6300 zł.
- Najlepiej zarabiają pracownicy mieszkający w województwie mazowieckim, gdzie mediana płac wynosi 7484 zł.
- Na kolejnych miejscach w tym zestawieniu są pracownicy z dolnośląskiego (6851 zł) oraz śląskiego (6748 zł).
- Najniższy poziom wynagrodzeń charakteryzuje województwa: warmińsko-mazurskie oraz podkarpackie. W obu regionach mediana płac jest zbliżona do 6030 zł.
Jeszcze większe zróżnicowanie płac niż między województwami widać między gminami. GUS zauważa, że różnica między gminą o najwyższej płacy medianowej i najniższej płacy medianowej wynosi aż 4,7 tys. zł brutto.
Rewolucja w jakości danych
Na koniec wyjaśnijmy jeszcze, z czego wynika waga nowych danych GUS. Dotychczas urząd statystyczny w trybie miesięcznym publikował dane o przeciętnym (średnim) wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw, który obejmuje tylko podmioty z co najmniej 10 pracownikami. Co kwartał dostępne były dane o przeciętnym (średnim) wynagrodzeniu w tzw. gospodarce narodowej, która obejmuje szerszą grupę pracowników niż sektor przedsiębiorstw.
Pomijając to, że żadna z tych serii danych nie obejmowała pełnej zbiorowości pracowników, dotyczyły one średniego wynagrodzenia. Średnia, która jest zaburzana przez najwyższe płace, nie daje dobrego obrazu tego, ile zarabia większość osób zatrudnionych w Polsce.
GUS badał wprawdzie medianę wynagrodzeń, ale te dane publikował co dwa lata i to z dużym opóźnieniem. Ostatnie ukazały się w lutym 2024 r. i dotyczyły października 2022 r. Wtedy mediana wynagrodzeń wynosiła 5701 zł brutto, a przeciętne wynagrodzenie 7001 zł brutto. Ale tamte dane pochodziły z ankietowego badania realizowanego w podmiotach gospodarki narodowej zatrudniających co najmniej 10 osób. Nie są więc porównywalne z tymi, które GUS zaczął publikować w środę.
Gdyby mimo powyższego zastrzeżenia pokusić się o porównanie mediany wynagrodzeń z października 2022 r. i marca 2024 r., okazałoby się, że zwiększyła się ona o 15 proc. Poziom cen konsumpcyjnych w Polsce w tym samym czasie zwiększył się o niemal 8 proc. W rzeczywistości jednak wzrost mediany płac był szybszy. Dane z października 2022 r. nie obejmowały bowiem pracowników mikroprzedsiębiorstw, gdzie wynagrodzenia są najniższe. Dobrze widać to w przywołanych wcześniej nowych statystykach.
Grzegorz Siemionczyk, główny analityk money.pl