Rząd ma przyjąć specustawę powodziową. Wiemy, co w niej jest [LISTA ZMIAN]

Projekt nad którym obraduje rząd, nie będzie zupełnie nową ustawą, a bardzo obszerną nowelizacją ustawy z 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi, ale także innych ustaw. Zawiera rozwiązanie dotyczące kilkunastu różnych obszarów, w tym: edukacji, zdrowia, sfery mieszkaniowej, rynku pracy, rolnictwa czy infrastruktury.

Z jednej strony rząd koryguje instrumenty, jak opisany niżej zasiłek losowy. Z drugiej poluzowuje pewne zasady, wprowadza ułatwienia w wydawaniu pieniędzy na cele powodziowe czy wydłuża terminy wynikające z prawa.

Projekt, jaki opisujemy, jest sprzed wtorkowego posiedzenia rządu i nie można wykluczyć, że podczas obrad Rady Ministrów zostaną wprowadzone dodatkowe rozwiązania lub część z nich nie wejdzie do ostatecznej wersji. Łącznie w projekcie jest kilkadziesiąt pomysłów. Poniżej pokazujemy najważniejsze rozwiązania.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zasiłek losowy. Ułatwienie korzystania z takiego zasiłku dla dzieci i uczniów na cele edukacyjne w wysokości 1000 zł. Jak można przeczytać w uzasadnieniu projektu jest on przeznaczony na zaspokojenie potrzeb edukacyjnych dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne lub uczniów.

Prawo do jego wypłaty będą mieli rodzice czy opiekunowie dzieci poszkodowani przez powódź. Do wniosku będą musieli dołączyć oświadczenie, że w wyniku powodzi doznali szkody majątkowej i oszacować jej wysokość. Tymczasem według dotychczasowych zasad warunkiem uzyskania takiego zasiłku jest przyznanie wcześniej zasiłku celowego - 8 tys. zł w związku z wystąpieniem żywiołu.

Decyzję będzie podejmował wójt, burmistrz lub odpowiednio prezydent miasta. Rząd szacuje wydatki na ten cel do 35 mln zł.

Czasowa likwidacja limitów w klasach. Projekt zakłada tymczasowe zniesienie ograniczeń w liczbie uczniów w klasach na terenach powodziowych. Jak podkreślają autorzy przepisu, uwolnienie limitów liczebności oddziałów w przedszkolach i w szkołach podstawowych (w oddziałach przedszkolnych i klasach I-III) pozwoli organom prowadzącym uzupełnić liczbę miejsc wychowania przedszkolnego i spełniania obowiązku szkolnego do czasu unormowania się sytuacji w organizacji sieci przedszkoli i szkół na terenach dotkniętych powodzią.

Umożliwienie tworzenia tymczasowych miejsc nauki. To kolejna istotna zmiana w kontekście powodziowych zniszczeń. Decyzję w tej sprawie będzie podejmował wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta albo marszałek województwa, po zasięgnięciu opinii kuratora oświaty. A w przypadku placówek niesamorządowych organ prowadzący daną placówkę po uzyskaniu opinii kuratorium. Taka tymczasowa placówka może działać do 31 sierpnia 2026 r.

Pomoc psychologiczna bez skierowania. Jak można wyczytać w projekcie, w celu uproszczenia zasad dostępu do świadczeń psychologicznych dla osób dorosłych, poszkodowanych w wyniku powodzi, proponuje się dodanie przepisu, zgodnie z którym w takich przypadkach skierowanie nie będzie wymagane.

Bez konkursów na świadczenie. W przypadkach jeśli na terenach powodziowych może wystąpić ograniczenie w dostępie do świadczeń ustawa ma pozwolić na rezygnację z organizacji konkursów dla świadczeniodawców, by zapewnić dostęp do leczenia.

Dotacje dla placówek dotkniętych powodzią. W przypadku uszkodzeń czy zniszczeń wywołanych przez powódź będzie można wystąpić o dotację na odtworzenie środków trwałych - niezależnie od zakresu, w jakim realizacja tych zadań służy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Pomoc dla kredytobiorców. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami premiera i ministra finansów, pomoc będzie dotyczyła każdego kredytobiorcy, którego dom lub mieszkanie zostały uszkodzone lub zniszczone przez powódź i utracił on, nawet czasowo, możliwość korzystania z tego domu lub lokalu.

W takim przypadku może liczyć na to, że 12 miesięcznych rat pokryje za niego Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. Jak można wyczytać w Ocenie Skutków Regulacji, w Funduszu jest obecnie 1,2 mld zł, co powinno wystarczyć na pokrycie tych zobowiązań.

Większe wsparcie dla budynków wielorodzinnych. W przypadku odbudowy lub budowy nowych budynków w miejsce zniszczonych lokali mieszkalnych, która jest finansowana przez samorządy, zwiększony ma być zakres wsparcia. W takim przypadku ma ono wynieść 100 proc. kosztów przedsięwzięcia, jeśli chodzi o mieszkaniowy zasób gminy. Natomiast w przypadku remontu lokali mieszkalnych z zasobu gminnego oraz SIM/spółek gminnych, które były zajmowane przez lokatorów sięgnie 70 proc. kosztów przedsięwzięcia.

Preferencje dla budynków wielorodzinnych. Projekt zakłada także, że budynki wielorodzinne uszkodzone w wyniku powodzi mogą liczyć na dodatkowe preferencje w procesie przyznawania premii remontowych.

Zwolnienie powodziowe. Projekt proponuje, aby pracownikowi zamieszkującemu tereny objęte powodzią przysługiwało w czasie trwania powodzi zwolnienie od pracy, w wymiarze 5 dni albo 40 godzin. Ma to dać takim osobom dodatkowy czas na usunięcie skutków powodzi. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

Płatna usprawiedliwiona nieobecność dłużej. Projekt wprowadza rozwiązanie, które pozwala pracodawcy wydłużyć okres, za który wypłacane jest wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika przez okres dłuższy niż 10 dni roboczych.

Przedłużenie terminów. Projekt zakłada przedłużenie terminów ważności badań lekarskich pracownika, wnoszenia odwołania od wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę oraz przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy czy szkoleń BHP.

Liberalizacja zakazu handlu w niedzielę. Projekt przewiduje, że zakaz handlu w niedzielę ma nie obowiązywać w zakresie wykonywania czynności związanych z handlem polegających na rozładowywaniu, przyjmowaniu i ekspozycji towarów pierwszej potrzeby.

Inne dokumenty do świadczeń. Jeśli powódź zniszczyła dokumenty, które służą do ustalenia świadczeń z ubezpieczeń społecznych, osób niepełnosprawnych lub rent i emerytur powodzianie mogą przedstawić inne dokumenty, które potwierdzają ich prawa.

Zasiłki powodziowe. Lokalny włodarz - wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie mógł upoważnić pisemnie każdego urzędnika do wydawania decyzji o przyznaniu i wypłacie zasiłku powodziowego. Ma to przyspieszyć załatwianie wniosków i wypłaty zasiłków.

Łatwiejsza odbudowa infrastruktury opieki dla dzieci do lat trzech. W przypadku takich placówek i dotacji na nie ma zostać zniesiony wymóg wkładu własnego. Jednocześnie mają zostać wydłużone terminy rozpatrywania wniosków i przydziału pieniędzy na ten cel z rezerw celowych.

Zawieszenie egzekucji komorniczej na powodzianach. Osoby bezpośrednio dotkniętych przez powódź będą mogły złożyć wniosek o zawieszenie egzekucji.

Zawieszenia postępowania dla powodzian. W przypadku spraw cywilnych możliwe będzie zawieszenia postępowania z urzędu tj. jeżeli strona lub inny uczestnik tego postępowania zostali dotknięci skutkami powodzi, wskutek czego ich uczestnictwo w postępowaniu byłoby niemożliwe lub znacznie utrudnione.

Sądy: specdelgacje i podział spraw. Projekt przewiduje uproszczony tryb delegowania sędziów do innego sądu, w celu umożliwienia wsparcia sądu w rozpoznawaniu spraw pilnych oraz określenie przez sądy katalogu spraw, których charakter bezwzględnie wymaga pilnego rozpoznawania.

Nieodpłatna pomoc prawna. Jak można wyczytać projekcie, wprowadza on rozwiązanie, które ma na celu zapewnienie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego poszkodowanym.

Przeniesienie pieniędzy z budżetu na kolejny rok. Ponieważ powódź zalała część terenów objętych inwestycjami kolejowymi, w projekcie zapisano możliwość przeniesienia pieniędzy na ten cel z tegorocznego budżetu na przyszły rok jako tzw. wydatków niewygasających.

Likwidacja projektu "Laptop dla ucznia". Projekt przewiduje uchylenie przepisów związanych z corocznym przekazywaniem laptopów uczniom rozpoczynającym naukę w klasie IV szkoły podstawowej. Jak można wyczytać w uzasadnieniu: "Zważywszy na brak środków na realizację tego działania, minister właściwy do spraw informatyzacji nie może ogłosić postępowania na zakup laptopów, a tym samym nie zostanie spełniony wymóg dostarczenia laptopów uczniom w roku szkolnym 2024/2025."

Program "Laptop dla ucznia" zostanie zastąpiony nowym programem, "Cyfrowy uczeń", którego finansowanie nie jest ujęte w nowelizowanej ustawie. W uzasadnieniu autorzy pomysłu podkreślają, że "Laptop dla ucznia" miał być finansowany z KPO, ale Komisja Europejska zgłosiła zastrzeżenia do takiej formy wykorzystania pieniędzy z KPO, a w budżecie państwa nie zabezpieczono pieniędzy na realizację programu w kolejnych latach. A zgodnie z ustawą, która ma być zmieniona laptopy miały być kupione do końca września.

We wrześniu zeszłego roku w trakcie kampanii wyborczej uczniowie IV klas otrzymali laptopy, jednak ostatecznie to budżet musiał za to zapłacić.

Łącznie w projekcie jest kilkadziesiąt propozycji zmian. W OSR koszty funkcjonowania tych rozwiązań szacowane są na 6,5 mld zł w ciągu 10 lat. Warto zauważyć, że w tym szacunku nie ma kosztów już działających rozwiązań, takich jak zasiłki powodziowe, pieniądze z UE itp., dlatego wspomnianych 6,5 mld zł nie można traktować jako całkowitego kosztu usuwania skutków powodzi. Tym bardziej, że rząd już zapowiada, że wdrażane będą kolejne rozwiązania.

Tomasz Żółciak, Grzegorz Osiecki dziennikarze money.pl