CIT

Odszkodowanie jako koszt uzyskania przychodu

Nie każda umowna wypłata musi nosić znamiona odszkodowania, zaś organa podatkowe zobligowane są do ścisłego interpretowania przepisów prawa. Wypłata kwoty z tytułu rozwiązania umowy najmu w określonych przypadkach może stanowić po stronie podmiotu dokonującego wypłaty koszt uzyskania przychodu.

"Jeśli rozwiązanie umowy najmu przyniosło wynajmującemu zwiększenie przychodów to związane z tym wydatki mogą być kosztem uzyskania przychodu. Art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyłącza z kosztów jedynie odszkodowania za wadliwe wykonanie umowy, a nie za jej rozwiązanie" - orzekł 27 stycznia 2003r. warszawski NSA, uchylając decyzję organu II-giej instancji.

Spółka A będąca właścicielem budynku biurowego zawarła 10-letnią umowę najmu ze spółką B, w której zezwoliła swemu najemcy na zawieranie umów podnajmu. Spółka korzystając z tego prawa, na podstawie wielu umów podnajęła najmowane przez siebie pomieszczenia.

Przed momentem wygaśnięcia umowy najmu strony rozwiązały ją za obopólną zgodą. W umowie tej zawarto klauzulę o cesji wierzytelności przysługujących spółce B z tytułu zawartych przez nią umów podnajmu. W zamian za wierzytelności te właściciel budynku spółka A wypłaciła Spółce B określoną w umowie cesji kwotę pieniężną.

W ramach prowadzonego postępowania podatkowego organy podatkowe odmówiły uznania ww. kwoty za koszt uzyskania przychodów, argumentując iż posiadany przez A tytuł prawny do budynku wyklucza możliwość nabycia przezeń praw i obowiązków z tytułu umowy podnajmu. W konsekwencji takiego stanowiska uznały one kwotę wypłaconą najemcy za odszkodowanie za rozwiązanie umowy najmu, wskazując przy tym, iż w umowie najmu brak było zapisów o tym, że najemcy przysługuje takie odszkodowanie. Tym samym, zdaniem organu, oznacza to, że nie może ono zostać uznane za koszt uzyskania przychodu.

W złożonym odwołaniu od decyzji podniesiono, iż dzięki rozwiązaniu umowy najmu przychody spółki B wzrosły (stawki czynszu płacone przez podnajemców były wyższe niż te płacone przez najemcę). Tym samym, wydatek na rzecz najemcy "zwrócił się", generując wzrost przychodów. Uznanie tej kwoty za koszt uzyskania przychodu uzasadniono faktem, iż stanowiła ona zapłatę z tytułu umowy cesji a nie odszkodowanie, natomiast nawet gdyby uznać ją za odszkodowanie i tak nie byłoby ono objęte dyspozycją art. 16 ust. 1 pkt 22 uCIT, gdyż na mocy tego przepisu wyłączone z kosztów uzyskania są jedynie odszkodowania wypłacone z powodu wadliwego wykonania umowy a nie odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy.

Izba Skarbowa utrzymała w mocy decyzję organu I instancji, wskazując, iż istotą podnajmu jest jego odpłatny charakter. Tym samym wyrażając zgodę na podnajem wynajmujący godził się z takim stanem rzeczy. Ponadto, przywołano wyrok wrocławskiego NSA z 29 września 1999 r., zgodnie z którym jeżeli w umowie nie ma zastrzeżenia, że w przypadku jej rozwiązania którejś ze stron należy się odszkodowanie, kwota wypłacona z tego tytułu nie może być kosztem uzyskania przychodów.

Po pierwsze należy zauważyć, iż rozwiązanie umowy najmu przyniosło wynajmującemu korzyści w postaci przychodów, co wskazuje na wymagany przez art. 15 ust. 1 uCIT związek poniesionych w tym celu wydatków z przychodem. W takim przypadku pomimo, że spółka A zobowiązana była do zapłaty kwoty wynikającej z cesji praw w związku z rozwiązaniem umowy najmu, jednak wydatek ten związany był z przychodem tej spółki w postaci zwiększenia przychodów z najmu.

Istotnym jest również, iż spółka B będąca najemcą musiała wyrazić zgodę na rozwiązanie umowy najmu, tym samym kwota, którą otrzymała w zamian za tę zgodę stanowi koszt uzyskania przychodu w postaci wyższego czynszu.

Jak stwierdził Sąd kwota wypłacona najemcy w ogóle nie była odszkodowaniem, jednak nawet gdyby tak ją zakwalifikować, nie mieściłaby się w dyspozycji art. 16 ust. 1 pkt 22 uCIT. Przepis ten, jak każdy wyjątek, musi być interpretowany ściśle. Ponieważ jest w nim mowa jedynie o odszkodowaniach za wadliwe wykonanie umowy, oczywistym jest, że nie można na jego mocy wyłączyć z kosztów uzyskania przychodu odszkodowania za rozwiązanie umowy.