1/10
fot: FOTONOVA
Były premier zmarł dziś rano, miał 86 lat. Stanowisko pierwszego, niekomunistycznego szefa rządu objął w 1989 roku. Od 2010 roku był doradcą prezydenta do spraw polityki krajowej i zagranicznej. Jak na razie nie są znane okoliczności śmierci.
[Aktualizacja 21:14]
Jak poinformowało Centrum Informacyjne Rządu, uroczystości pogrzebowe odbędą się w niedzielę, 3 listopada, o godz. 11.00 w Bazylice Archikatedralnej w Warszawie pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela. Pogrzeb będzie miał charakter państwowy i będzie organizowany przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów. Trumna z ciałem Mazowieckiego spocznie w grobie rodzinnym na cmentarzu w Laskach.
- _ Żegnamy lidera historycznych zmian, jednego z najwybitniejszych polityków XX w., ale też bardzo dobrego człowieka. Tadeusz Mazowiecki to postać wyjątkowa, a przy tym uderzająco skromna _ - mówił premier Donald Tusk, wspominając zmarłego dziś byłego premiera.
Premier Tusk wspominał Mazowieckiego m.in. z czasów sierpnia 1980 r. - _ Pamiętamy niezwykły spokój, siłę ducha, bardzo dobrą twarz i mądre spojrzenie. Ono dodawało wszystkim odwagi _ - mówił Tusk.
- _ Pamiętam wielki wysiłek w czasie smutnych strajków w maju 1988 r. Kiedy wychodził w maju z przegranego strajku, szedł na czele smutnego pochodu, trzymając się pod ręce z innymi liderami strajku i robotnikami. Pamiętam jak dziś wyraz jego twarzy, który dawał nam wszystkim do zrozumienia, że ta walka nie jest przegrana. Bo miał w sobie taką - niektórzy mówili, że powolną, że nie zawsze decyzyjną - ale miał taką naturę spokojnego zwycięzcy _ - powiedział premier.
Jak wspominał tam, gdzie był Tadeusz Mazowiecki, tam sprawy publiczne nabierały głębi i często towarzyszyło nam wzruszenie. - _ Pamiętam, kiedy dodawał nam odwagi, gdy decydowaliśmy się na połączenie Unii Demokratycznej i Kongresu Liberalno-Demokratycznego i powstawała wtedy Unia Wolności. Miałem zaszczyt być przez dłuższy czas zastępcą Tadeusza Mazowieckiego w tej partii i była to dla mnie nadzwyczajna szkoła takiej publicznej służby _ - mówił Tusk.
Podkreślił, że właściwie lepszego nauczyciela i patrona ważnych i dobrych spraw w życiu więcej nie spotkał. - _ To postać wyjątkowa, a przy tym uderzająco skromna i powściągliwa. Być może w dzisiejszych czasach to najbardziej nas uderza, że można było w sobie z taką naturalną godnością pomieścić i wielkość, i skromność. To jeden z najwybitniejszych polskich polityków XX wieku, co do tego nie może być wątpliwości _ - dodał szef rządu.
Premier wpisał się do księgi kondolencyjnej wyłożonej w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Napisał: _ Premierowi Rzeczpospolitej, prawdziwemu Ojcu Założycielowi, patronowi spraw wielkich i dobrych - z przyrzeczeniem, że będziemy starać się kontynuować Twój wysiłek. Donald Tusk. _
Na znak żałoby po śmierci Tadeusza Mazowieckiego do połowy masztu opuszczono flagi na budynkach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Belwederu, Pałacu Prezydenckiego i parlamentu. W Kancelarii Premiera od godz. 15 została wyłożona księga kondolencyjna.
Księgi kondolencyjne w całej Polsce
Prezydent Bronisław Komorowski zapowiedział, że najprawdopodobniej ogłosi wkrótce żałobę narodową, zaś pogrzeb zostanie odprawiony według ceremoniału najwyższej rangi państwowej. Na razie jednak trwają jeszcze rozmowy na ten temat z rodziną byłego premiera.
Nawiązując do zaplanowanej wcześniej uroczystości nadania Mazowieckiemu tytułu honorowego obywatela Brzegu Dolnego Komorowski powiedział: _ Życie samo pisze scenariusze, czasem w sposób zaskakujący, ale niesłychanie głęboki, robiący ogromne wrażenie . _
_ - To będzie najpiękniejszy prezent od nas wszystkich w dniu jego imienin. Czasami się grzeszy chęcią zrobienia tak dużo i przeżycia tego, aż za głęboko. Wymarzyłem sobie, że z tej sali razem złożymy życzenia w dniu imienin Tadeusza Mazowieckiego. Tak było umówione. Chciałem stąd, razem z państwem, zadzwonić i złożyć życzenia razem z podziękowaniami za to, co za jego przyczyną się działo i dzieje od prawie 25 lat _ - mówił Komorowski.
W związku ze śmiercią Tadeusza Mazowieckiego wykładane są księgi kondolencyjne w miastach całej Polski. W Warszawie księga będzie wyłożona w ratuszu (wejście C) od jutra. Wpisu będzie można dokonać w godz. 10-17 do 31 października.
We Wrocławiu flagi przed ratuszem opuszczono do połowy masztu, a do godz. 20 w Starym Ratuszu jest wyłożona księga kondolencyjna. Także w Gdańsku, którego honorowym obywatelem był Mazowiecki, do połowy masztu opuszczono flagi na budynku Rady Miasta. W południe w Nowym Ratuszu wyłożono księgę kondolencyjną dla mieszkańców.
Księga kondolencyjna będzie wyłożona również w poznańskim magistracie. Rzecznik prasowy prezydenta Poznania Paweł Marciniak podał, że w internecie uruchomiona zostanie również cyfrowa księga kondolencyjna. Flagi przy urzędzie zostały opuszczone do połowy masztu i przyozdobione żałobnym kirem.
Księga kondolencyjna została też wyłożona w holu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. W południe w Lublinie z balkonu ratusza odegrano hejnał, następnie flagi zostały opuszczone do połowy masztu. Na znak żałoby po pierwszym niekomunistycznym premierze w Krakowie wszystkie flagi na budynkach urzędu miasta zostaną przepasane kirem.
Z kolei obradujący sejmik woj. warmińsko-mazurskiego uczcił Mazowieckiego minutą ciszy. Przed rozpoczęciem sesji przewodniczący sejmiku Julian Osiecki przypomniał radnym zasługi Mazowieckiego.
Kondolencje spływają z całego świata
- _ Ze smutkiem dowiedziałem się o śmierci Tadeusza Mazowieckiego, wielkiego Polaka, zaangażowanego Europejczyka, człowieka dobrego i szlachetnego. Tracimy bojownika o wolność, reformatora, intelektualistę i męża stanu, który pomógł zmienić historię Polski i Europy _ - oświadczył szef Parlamentu Europejskiego Marin Schulz w Brukseli. - _ Łączę się w żałobie z Polakami. Rodzinę i przyjaciół proszę o przyjęcie kondolencji _ - dodał.
Kondolencje z Brukseli przesłał również Jerzy Buzek. _ Zaryzykował on własną, polityczną karierę dla dobra Polski _ - napisał. _ Skończyło się trudne, polityczne życie _ - dodał. Trudne, bo niełatwo było działać jako uczciwy, ale i skuteczny polityk w minionym systemie, podkreślił Buzek.
Z kolei szef Komisji Europejskiej Jose Manuel Barroso zaznaczył, że _ z głębokim smutkiem _ dowiedział się o śmierci polityka - _ Chcę złożyć wyrazu hołdu dla tego wielkiego Polaka i Europejczyka, jednego z ojców-założycieli nowej Polski i ponownie zjednoczonej Europy. Był wybitnym i szanowanym mężem stanu, intelektualistą i humanistą, dla którego równie ważne były wolność i solidarność, demokracja i sprawiedliwość, polityczne zaangażowanie i ludzka uczciwość, a także odwaga i odpowiedzialność _ - napisał Barroso.
- _ W życiu prywatnym Tadeusz Mazowiecki był osobą otwartą i nie pozbawioną emocji, które starał się ograniczać podczas publicznych wystąpień _ - wspomina profesor Jerzy Eisler, dyrektor warszawskiego oddziału IPN.
- _ To był człowiek nieprzeciętny _- _ nie boję się tego określenia _ - _ którego zasługi dla Polski są nie do przecenienia _ - dodał. Profesor Jerzy Eisler podkreślał w wywiadzie dla TVPInfo, że Tadeusz Mazowiecki był człowiekiem bezstronnym i sprawiedliwym.
Posłuchaj wspomnień profesora Jerzego Eislera:
Źródło: IAR
Mazowiecki urodził się 18 kwietnia 1927 r. w Płocku w rodzinie znanego w mieście lekarza. W czasie okupacji niemieckiej patrzył na wysiedlenia i zbrodnie. W 1944 r. aresztowany został starszy brat, wywieziony do Stuthoffu, przepadł bez śladu. Krótko po wojnie Tadeusz Mazowiecki ukończył szkołę średnią – Małachowiankę w Płocku.
W Tadeusz Mazowiecki 1946 r. ukończył Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Stanisława Małachowskiego w Płocku. Później rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. Nigdy ich nie ukończył. Od 1945 roku do 1955 roku związany był z katolickim ruchem Pax.
W 1957 r. zakładał warszawski Klub Inteligencji Katolickiej a rok później został redaktorem naczelnym miesięcznika Więź. Pozbawiony możliwości kandydowania na urząd poselski, w 1976 roku związał się ściśle z ruchem opozycyjnym.
W sierpniu 1980 stanął na czele Komisji Ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, której zadaniem było wsparcie strajkujących w Gdańsku robotników w rokowaniach z władzą. - _ Był taki moment dramatyczny. Władze godziły się już na wszystko, poza jednym, nie było zgody na postulat wolnych związków zawodowych. To właśnie wtedy Mazowiecki wymyślił tę formułę, że nie _ wolne _, a _ niezależne, samorządne _. Władze uległy _ - wspomina Henryk Wujec - członek władz krajowych Solidarności. - _ Miał niesamowity dar pogodzenia sytuacji, w których były sprzeczności nie do pogodzenia. Potrafił tak ustalić warunki negocjacji, że udawało się mu pogodzić różne interesy. Wielokrotnie doprowadzał do porozumienia. To go wynosiło ponad wszystkich _ - dodaje.
W końcu po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku został aresztowany. Aktywnie uczestniczył w rozmowach _ Okrągłego Stołu _ i stał się jednym z głównych architektów porozumienia, na mocy którego 4 czerwca 1989 odbyły się częściowo wolne wybory. W końcu we wrześniu 1989 r. stanął na czele pierwszego niekomunistycznego rządu polskiego po II Wojnie Światowej.
- _ Przeżywaliśmy trudne lata 80., a we wrześniu 1989 roku trudno było uwierzyć w to, że Tadeusz Mazowiecki, obejmując funkcję premiera, weźmie na swoje barki to wielkie przedsięwzięcie, które dzisiaj nazywamy III Rzeczpospolitą _ - wspomina Piotr Nowina-Konopka, nowy ambasador przy Stolicy Apostolskiej.
Posłuchaj Radosława Sikorskiego:
Źródło: IAR
- _ To były wielkie chwile. Tadeusz Mazowiecki jest postacią historyczną _- mówi o zmarłym pierwszym premierze wolnej Rzeczpospolitej szef MSZ Radosław Sikorski. - _ W przyszłym roku mamy 25-lecie tej przemiany. Szkoda, że Tadeusz Mazowiecki tego nie doczekał _ - dodał Janusz Piechociński.
Wojciech Jaruzelski: Mazowiecki niczego nie robił pochopnie
Generał Jaruzelski podkreślił, że darzył Mazowieckiego szacunkiem, a nawet go lubił. _ - Przeszliśmy wspólnie trudną próbę: ja - jako prezydent, on - jako premier. Był to okres przejściowy, czas zmian, trzeba było dostosować się do istniejących realiów. Ceniłem w premierze Mazowieckim jego mądrość, umiar i trzeźwość w ocenie trudnych sytuacji, ale jednocześnie upór w sprawach, które uważał za kluczowe _ - powiedział.
_ - Pamiętam kiedy Lech Wałęsa przyszedł do mnie i powiedział, że ma trzy kandydatury na stanowisko premiera: Bronisław Geremek, Jacek Kuroń i Tadeusz Mazowiecki. Od razu odpowiedziałem: Mazowiecki. Na uwadze miałem jego cechy osobiste oraz pracę państwową, którą już wykonywał, ale także to, że był wiernym synem Kościoła i mógł liczyć na poparcie hierarchii dla swoich działań _ - dodał.
Generał Jaruzelski wspomina, że podczas obrad Okrągłego Stołu Mazowiecki zachowywał pewną rezerwę. _ - Kiedy padła propozycja, by objął urząd premiera, na początku zdystansował się, ale ostatecznie przyjął to stanowisko. Świadczyło to o jego powadze - niczego nie robił pochopnie. Jednak, gdy podjął się zadania, to wykonywał swoje obowiązki w sposób kompetentny i mądry _ - podkreślił.
Pozytywnie ocenił również wpływ Mazowieckiego na scenę polityczną po 1989 r. _ - Premierem był w bardzo trudnym czasie. Jego rząd był koalicyjny, trzeba było wielkiej mądrości i taktu, żeby przeprowadzić Polskę przez wielkie reformy, m.in. Balcerowicza. Jego konsekwencja i stanowczość do tego się przyczyniły _ - powiedział gen. Jaruzelski.
- _ Mąż stanu _- tak określił zmarłego Tadeusza Mazowieckiego, Marcin Święcicki, minister w pierwszym niekomunistycznym rządzie. - _ Gdy premierem był Mazowiecki, stworzono podwaliny demokratycznej Polski _. _ Jego wpływ na rzeczywistość widzimy również obecnie _- podkreślił.
Lata 90. - przewodniczący Unii Demokratycznej i wysłannik ONZ
W wyborach prezydenckich pod koniec 1990 r. Mazowiecki nie wszedł nawet do drugiej tury, przegrał ze Stanisławem Tymiński,. Między 1991 do 1995 r. był przewodniczącym Unii Demokratycznej - późniejszej Unii Wolności.
W 1992 został Specjalnym Wysłannikiem ONZ w Bośni i Hercegowinie. W końcu w listopadzie 2002 odszedł z Unii Wolności i od 2005 został jednym ze współzałożycieli Partii Demokratycznej – demokraci.pl.
Tadeusz Mazowiecki był _ w najlepszym rozumienia tego słowa patriotą, zawsze gotowym do służby Polsce i Polakom, nie ksenofobicznym i zamykającym Polskę, ale otwierającym ją na świat _ - twierdzi Aleksander Kwaśniewski. Były prezydent przypomniał, że Mazowiecki był wielkim zwolennikiem wchodzenia Polski do struktur europejskich i do NATO.
Wielokrotnie był nagradzany: doktor honoris causa Uniwersytetów: w Leuven, Genui, Giessen, Poitiers, Exeter, Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (1995), Złotym Orderem Herbu Bośni (1996), Orderem Legii Honorowej (1997), nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego (2004).
- _ Odszedł wielki człowiek. My politycy możemy tylko w jeden sposób okazać szacunek i pamięć o tym człowieku - żyjąc i postępując zgodnie z zasadami, którym premier Mazowiecki był wierny do końca. To jest swoisty testament, który nam politykom tej kadencji, następnych kadencji pozostawił pan premier _ - powiedziała Ewa Kopacz, marszałek Sejmu.
Czytaj więcej w Money.pl