Jak legalnie minimalizować obciążenia podatkowe?

Przez pojęcie legalnego minimalizowania obciążeń podatkowych rozumieć należy wszelkie działania, jakie podatnik może podjąć, by płacić niższe podatki. Sprowadzać się to może do wykorzystania ulg i preferencji, np. poprzez wspólne rozliczenie deklaracji PIT za dany rok podatkowy z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Legalne minimalizowanie danin na rzecz fiskusa nie obejmuje unikania opodatkowania czy zatajania dochodów.

Zrozumienie swojej sytuacji podatkowej jako kluczowy krok do efektywnego planowania

Musisz wiedzieć, jakie podatki płacisz, z jakiego tytułu, czy są one odprowadzane regularnie, czy też jednorazowo w ciągu roku lub dłuższego okresu. Ważne są też zmiany życiowe, jakie wpływają na podatki i ich planowanie. Chodzi m.in. o zawarcie małżeństwa i wspólnoty majątkowej małżeńskiej czy też założenie działalności gospodarczej, z której również musisz odprowadzać podatki do urzędu skarbowego. 

Osoby fizyczne uzyskujące dochody z różnych źródeł zobowiązane są do odprowadzania do urzędu skarbowego podatku PIT. Płacą go nie tylko prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, ale i pracownicy etatowi, emeryci i renciści czy także inne grupy podatników będących osobami fizycznymi.

By legalnie zminimalizować obciążenia, możesz skorzystać z przysługujących Ci odliczeń, np. kwoty wolnej od podatku, z ulg podatkowych czy preferencji, jak wspominane rozliczenie ze współmałżonkiem czy jako osoba samotnie wychowująca dziecko. 

Jeśli tylko możesz skorzystać z ulg w zakresie podatku PIT – zrób to. Będziesz mógł odliczyć od kwoty podatku lub podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych pewną sumę odpowiadającą przysługującej Ci uldze. 

Czasem jednak trzeba przeliczyć, co się podatnikowi bardziej opłaca – np. korzystanie z opodatkowania skalą podatkową i możliwość wspólnego rozliczenia w małżeństwie czy na przykład zmiana sposobu opodatkowania na ryczałt i opłacanie podatku od przychodu, ale bez możliwości korzystania z licznych ulg i odliczeń. 

Obecnie możesz skorzystać z takich ulg jak: 

• Ulga na dziecko – przy skali podatkowej. Jej wysokość zwiększa się wraz ze wzrostem liczby dzieci w rodzinie.
• Ulga na darowiznę – przy skali podatkowej, podatku liniowym czy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych możesz skorzystać z ulgi związanej z przekazaniem darowizny, w maksymalnej wysokości 6 proc. dochodu osiągniętego przez podatnika udzielającego takiej darowizny.
• Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) – dla osób opodatkowanych podatkiem liniowym, skalą lub ryczałtem. Można odliczyć od podstawy opodatkowania odpowiednią na dany rok kwotę. 
• Ulga rehabilitacyjna – dla osób opodatkowanych skalą podatkową lub ryczałtem, w tym ulga na leki, na zabiegi rehabilitacyjne czy przystosowanie mieszkania do potrzeb wynikających z niepełnosprawności podatnika. 
• Ulga termomodernizacyjna – przy ryczałcie, skali podatkowej i podatku liniowym właściciele lub współwłaściciele jednorodzinnych budynków mieszkalnych mogą skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, jeśli ponieśli w danym roku podatkowym wydatki na materiały budowlane, urządzenia i usługi związane z termomodernizacją budynku.
• Ulga na działalność badawczo-rozwojową – dostępna dla przedsiębiorców opodatkowanych podatkiem liniowym lub skalą podatkową, związana z określonymi inwestycjami w B+R. 
• Ulga na innowacje – tzw. ulga IP Box – przy skali podatkowej i podatku liniowym możesz opodatkować dochody kwalifikowane z praw własności intelektualnej 5-procentową stawką podatku.

Oczywiście będą one dostępne wyłącznie dla tych podatników, którzy spełniają założenia każdej z ulg. 

Prawo wyboru dogodnej dla podatnika daty rozpoczęcia roku podatkowego, czyli okresu rozliczeniowego, mają jedynie osoby prawne. Zgodnie z definicją określoną w art. 11 ordynacji podatkowej rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, chyba że ustawa podatkowa stanowi inaczej. Osoby prawne mogą zdecydować, kiedy rozpocznie się dla nich rok podatkowy, ale już osoby fizyczne nie. U nich rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym i trwa od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Ustalenie daty rozpoczęcia roku podatkowego ma wpływ na to, w jakim terminie podatnik podatku CIT musi rozliczyć się z fiskusem. 

Aktywa i pasywa u osób prowadzących działalność gospodarczą mają niebagatelne znaczenie. Decydują one w wielu przypadkach o obciążeniach podatkowych. Dlatego trzeba dobrze planować np. ograniczenie wartości posiadanego przez podatnika majątku, by osiągnąć efekt optymalizacji. 

Przedsiębiorcy muszą tworzyć w określonych sytuacjach sprawozdania finansowe na koniec okresu obrotowego. Jednostka jest wówczas zobowiązana do wyceny na dzień bilansowy swoich aktywów i pasywów. Jeśli wartość majątku spadła, mogą wystąpić różnice w wartości zarówno w ujęciu księgowym, jak i podatkowym. Trzeba mieć to na uwadze, bo w związku z tym może wystąpić w przyszłości konieczność zapłacenia podatku dochodowego w postaci podatku odroczonego. Pojawia się on w wyniku powstania różnic pomiędzy wartością bilansową danego składnika aktywów lub pasywów a jego wartością podatkową. 

Przy mniejszej wartości księgowej aktywów od wartości podatkowej powstaje ujemna różnica. Powoduje ona ustalenie kwot pomniejszających podstawę opodatkowania w przyszłych okresach, a więc podatku nadpłaconego. Dla przedsiębiorcy jest to zwrot. Zamiast płacić wysoki podatek w związku z rozliczeniem podatkowym, przy umiejętnym planowaniu spadku majątku można ograniczyć jego wysokość i uzyskać nadpłatę. 

Jak już pokazaliśmy, przy prowadzeniu działalności gospodarczej istnieją szerokie możliwości optymalizacji podatkowej. Pierwszym krokiem ku temu jest wybór odpowiedniej dla Ciebie jako przedsiębiorcy metody opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Można obecnie zdecydować się na opodatkowanie za pośrednictwem:

• skali podatkowej – 12 i 32 proc. podatku,
• podatku liniowego – 19 proc.,
• ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych – w zastosowaniu są stawki w wysokości od 2 do 17 proc. 

Zarówno w przypadku skali podatkowej, jak i podatku liniowego podstawą opodatkowania jest dochód podatnika. Stwarza to możliwość odliczenia kosztów prowadzonej działalności gospodarczej. Zaletą ryczałtu są stosunkowo niskie stawki podatku, ale podstawą opodatkowania jest tutaj przychód, bez pomniejszania go o koszty podatkowe. 

Zdarza się, że przedsiębiorca czy podatnik będący osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej uzyskują, jako polscy rezydenci podatkowi, dochody ze źródeł zagranicznych. Polska rezydencja podatkowa powoduje, że ze wszystkich swoich przychodów czy też dochodów powinni rozliczyć się w polskim urzędzie skarbowym. By nie płacić podwójnie podatku dochodowego – w kraju zarobkowania i w kraju rezydencji, powstały umowy międzynarodowe.

Takie umowy polegają zwykle na tym, że ich strony rezygnują z roszczenia podatkowego dotyczącego dochodu, który został opodatkowany w innym państwie. Jednocześnie kraj, który rezygnuje z roszczenia, zastrzega sobie prawo uwzględnienia dochodów zagranicznych w ustalaniu stawki podatkowej. 

Podatnicy objęci są obowiązkiem składania zeznań podatkowych i majątkowych do urzędu skarbowego w ściśle określonych terminach – w wersji elektronicznej lub papierowej. Są one potrzebne do prawidłowych rozliczeń. Podatnicy, płatnicy i inkasenci składają również do urzędów skarbowych zeznania, wykazy, zestawienia, sprawozdania oraz informacje podatkowe. 

Jeśli chodzi o raportowanie majątku, to np. przy sprzedaży nieruchomości konieczne jest opłacenie podatku PCC – podatku od czynności cywilnoprawnych i złożenie deklaracji PCC-3. W przypadku podatku od towarów i usług VAT składa się deklaracje i ewidencje, np. JPK_V7. 

Najwięksi podatnicy w Polsce oraz Podatkowe Grupy Kapitałowe zobowiązani są do publikowania co roku realizowanej w ubiegłym okresie rozliczeniowym strategii podatkowej. Muszą od 2021 roku powiadamiać o tym fakcie właściwy urząd skarbowy. Takim obowiązkiem objęci są podatnicy CIT, których przychody przekroczyły 50 mln euro w ubiegłym roku podatkowym. PGK muszą to robić bez względu na wysokość swoich przychodów. Zanim sprawozdanie dotyczące strategii podatkowej zostanie złożone, trzeba:

• dokonać audytu strategii podatkowej wdrożonej w poprzednim roku, a także istniejących czy nowych procedur i zrealizowanych rekomendacji odnośnie do rozwoju funkcji podatkowej udzielonych przy weryfikacji funkcji podatkowej;
• na podstawie przeprowadzonego badania określić, które elementy funkcjonują, a które nie i z jakiego powodu;
• przeanalizować, jakie narzędzia można wykorzystać do usprawnienia systemu zarządzania realizacją obowiązków podatkowych;
• końcowo zaktualizować strategię finansową.

Również zwykli przedsiębiorcy mogą stworzyć dla siebie coś na kształt strategii, ukierunkowanej na optymalizację wysokości płaconych podatków, i weryfikować na bieżąco, czy działa tak, jak powinna. 

Przedsiębiorcy czy osoby prywatne nie muszą całkowicie samodzielnie analizować możliwości optymalizacji podatkowej. Mogą zwrócić się o pomoc do ekspertów – doradców podatkowych, którzy doskonale znają przepisy i wiedzą, jak legalnie zmniejszać podatki.