Czym jest know-how?
Do majątku przedsiębiorstwa zalicza się rzecz jasna dobra materialne, ale nie należy zapominać o równie cennych zasobach niematerialnych. Do takich zaliczany jest know-how.
Co to know-how? Jego pojęcie nie jest ściśle zdefiniowane w polskim prawie. Literatura specjalistyczna definiuje jednak termin jako techniczną lub pozatechniczną ustrukturyzowaną wiedzę, doświadczenia, umiejętności, osiągnięcia, które można w praktycznie wykorzystać w działalności gospodarczej. W praktyce know-how można się swobodnie dzielić, jednak dla przedsiębiorstwa ważna będzie jego ochrona prawna.
Nie każda wiedza to know-how. Aby móc ją tak nazwać, nie może ona być powszechnie znana czy łatwo dostępna w powszechnych źródłach. Musi być istotna dla procesu produkcji i wpływać na niepowtarzalność towaru lub usługi. Know-how musi być także dokładnie opisane (w zrozumiały sposób) oraz wyodrębnione.
Rodzaje know-how
Fachowa wiedza nie ogranicza się wyłącznie do korporacyjnego know-how. Co więcej, definicja tego pojęcia może przybierać różne formy w zależności od dziedziny. Know-how może być przepisem lub recepturą, którym sprzedawane danie zawdzięcza swój niepowtarzalny smak i przyciąga klientów.
Może być także zebranym przez lata doświadczeniem, które wyrosło na metodę zarządzania w firmie cieszącą się dużą efektywnością. Decydując się na prowadzenie biznesu w formie franczyzy firma-matka przekazuje wsparcie handlowe potrzebne do rozwoju, udzielając zgód, koncesji, a także know-how, czyli sprawdzonych zasad, jak skutecznie prowadzić działalność.
Jakie rodzaje know-how możemy wyróżnić? Najprostszy podział zawiera w sobie: wiedzę techniczną (czyli znajomość tajników produkcyjnych), handlową (doświadczenie w obrocie towarami i usługami), organizacyjną (tajniki skutecznego zarządzania i metod organizacji) oraz finansową (czyli informacje, jak prowadzić operacje finansowe i analizy, jak ustalić zasady zdolności kredytowej lub handlowej przedsiębiorstwa).
Know-how w świetle prawa
Najważniejszym zagadnieniem dotyczącym know-how jest jego skuteczna ochrona przed wykradzeniem i wykorzystaniem we własnej działalności gospodarczej. To w końcu na nim może opierać się sukces danego brandu oraz przedsiębiorstwa. Know-how nie ma charakteru odkrywczego, tak więc nie można go opatentować.
Nie znaczy to jednak, że przedsiębiorca nie może bronić się na inne sposoby. Jak chronić know-how? Tę kwestię reguluje ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Są w niej takie zapiski jak: "Czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa".
Wykorzystanie know-how do własnych celów, czyli "informacji technicznych, technologicznych, organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych informacji posiadających wartość gospodarczą", przyrównywane są do złamania tajemnicy przedsiębiorstwa. Know-how będzie więc podlegać ochronie właśnie na podstawie przepisów odnoszących się do tajemnicy przedsiębiorstwa.
Ujawnienie lub wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. Sąd może ponadto zażądać zaniechania niedozwolonych działań, naprawienia szkody, złożenie oświadczenia, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści itp.
Jak wykorzystać know-how w zarządzaniu? Przykłady
Jak już wspomnieliśmy, know-how może przybrać różne postacie w zależności od dziedziny i biznesu. W ogólnym znaczeniu i uproszczeniu jest to wiedza i doświadczenie "jak coś zrobić". Co potrzebne jest do uzyskania pożądanego efektu, który nie jest powszechnie znany i dostępny.
Przykładów know-how może być wiele. W biznesie know-how oznacza zaś najczęściej istotne informacje o sposobie produkcji nieobjęte patentami i umowami licencyjnymi. Do know-how możemy zaliczyć: przepisy i receptury, system zarządzania kadrami i HR, metody zmniejszania kosztów produkcji, strategie PR (np. długoterminowa strategia public relations wobec wybranego klienta), system obsługi klientów, składania zamówień, system określający standardy jakości obsługi klienta. Know-how może być nawet baza kontaktów do przedstawicieli klientów.
Zakładając firmę, trzeba mieć na nią pomysł. Oprócz strategii budżetowej czy biznesplanu warto rozpisać również know-how, czyli wiedzę i strategię w prowadzeniu danego przedsiębiorstwa. Know-how, podobnie jak wiedza czy badania, mogą być przedmiotem komercjalizacji. Przedsiębiorcy niemający własnego pomysłu na prowadzenie biznesu mogą więc zakupić gotowe rozwiązania, które pomogą im wprawić w ruch swoją działalność.