"Klasa średnia" to pojęcie, z którym można spotkać się zarówno w ekonomii jak i socjologii. Z tego względu jest ono mocno niejednoznaczne. Mimo tego duża część polskiego społeczeństwa uważa że może zaliczyć się do grona przedstawicieli klasy średniej. W badaniu CBOS taką opinię wyraziło trzech na czterech Polaków. Czy te przekonania da się zweryfikować za pomocą metod badawczych?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Sprawdź, czy jesteś częścią klasy średniej
Jednym z narzędzi, które może pomóc w zweryfikowaniu opinii o przynależności do klasy średniej jest EHDI (Equivalised Household Disposable Income). Technika ta opiera się na podzieleniu dochodów gospodarstwa domowego przez pierwiastek kwadratowy liczby członków gospodarstwa.
Przykład? W czteroosobowej rodzinie, która składa się z dwojga dorosłych i dwójki dzieci, dochody rodziców należy zsumować i podzielić przez 2. Jeśli rodzina liczy sobie trzy osoby, dochody trzeba będzie podzielić przez 1,7.
W 2019 r. ramy dla klasy średniej w Polsce próbował określić Polski Instytut Ekonomiczny. PIE uznało, że klasę średnią stanowią gospodarstwa domowe, których EHDI zamyka się w przedziale między 67 proc. a 200 proc. mediany dochodów krajowych. Odpowiadało to kwocie 3827 złotych.
W 2019 r. za członka klasy średniej uznano więc osoby, których dochód na członka gospodarstwa domowego wynosił od 2564 zł do 5774 zł. Taka metodologia sprawiła, że do tej grupy zaliczono 54 procent Polaków w wieku od 24 lat do 64 lat.
"Gdyby wielkość klasy średniej oprzeć na subiektywnych ocenach własnego dochodu, to należałoby do niej 16,5 mln osób w wieku 24-64 lat, zamiast 11-12 mln spełniających kryteria obiektywne" - podkreślała Paula Kukołowicz, analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego.
Inną metodę pomiaru przyjęła Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Według OECD, by należeć do klasy średniej należy zarabiać między 75 proc. a 200 proc. mediany krajowej.
Powyższe obliczenia pochodzą sprzed 5 lat. W tym czasie poziom zarobków Polaków uległ zmianie. Główny Urząd Statystyczny (GUS) udostępnia aktualizacje danych o medianie raz na dwa lata. Najświeższe dane pochodzą z października 2022 roku. Wynika z nich, że mediana wynagrodzeń osób zatrudnionych w firmach liczących powyżej 9 osób wyniosła 5701,62 zł brutto, czyli 4217 zł "na rękę".
Serwis INNPoland.pl przyjął założenie, że mediana, tak samo jak średnie wynagrodzenie, rosła równomiernie o 40 proc. w ciągu ostatnich czterech lat. W takim wypadku w 2024 r. osiągnęłaby poziom 7967 złotych brutto. A to oznaczałoby, że aby przynależeć do klasy średniej trzeba zarabiać powyżej 6 tys. zł brutto.
A może 6 tys. zł to zbyt mało?
OECD oblicza roczny dochód brutto na osobę w gospodarstwie domowym, biorąc pod uwagę parytet siły nabywczej. W 2022 roku poziom ten osiągnął w Polsce wartość 32 200 dolarów. Dwa lata wcześniej do klasy średniej zaliczano osoby o zarobkach średnio powyżej 11 800 zł miesięcznie.
Zakładając przedział od 75 do 200 procent mediany, do klasy średniej należeliby ci, których dochód na osobę osiągałby co najmniej 8 880 zł brutto.