Polską kolej czeka rewolucja. I nie chodzi wyłącznie o budowę pierwszej linii Kolei Dużych Prędkości między Warszawą, CPK, Łodzią, Wrocławiem i Poznaniem, czyli tzw. Y. W 2030 r., na pięć lat przed zakończeniem budowy tych tras KDP, na polskich torach ma pojawić się dużo większa konkurencja dla PKP Intercity, czyli połączenia komercyjne, które nie będą wspomagane przez państwo.
Rozpocznie się w końcu era rywalizacji między przewoźnikami. Wolnego rynku kolejowego eksperci domagali się od lat, postulując, że to podniesienie jakość przewozów.
Tego, by Polska wprowadziła konkurencję na torach, wymagają od nas unijne regulacje. To przetargi będą decydować, który przewoźnik - również z zagranicy - będzie obsługiwał dane dotowane połączenie.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
To nie koniec. Unia motywuje nas do jeszcze jednej ważnej zmiany. Skończyć ma się koszmar polskich pasażerów kolei, jakim jest zmienianie rozkładu jazdy każdej zimy i kilkukrotne jego korygowanie w ciągu roku, np. przed wakacjami letnimi.
Wzorem m.in. Szwajcarii, Czech czy Niemiec, ma być ustalony horyzontalny, czyli długoterminowy rozkład jazdy, który umożliwi też zaplanowanie i wdrożenie wspomnianej wyżej rewolucji. Projekt HRJ został zaprezentowany we wtorek.
Po co spółce CPK horyzontalny rozkład jazdy?
Horyzontalny rozkład jazdy przygotowują wspólnie: spółka CPK (odpowiedzialna za budowę KDP), resort infrastruktury, PKP Polskie Linie Kolejowe i Centrum Unijnych Projektów Transportowych przy współpracy Urzędu Transportu Kolejowego. Prace, zaznaczmy, rozpoczęły się za poprzedniego rządu.
HRJ zostanie opracowany na rozkłady jazdy w latach 2031-2040 z perspektywą do 2050 r. We wtorek (16 lipca) pokazano projekt na lata 2034-2035. To na jego bazie zostaną przygotowywane połączenia w całej dekadzie. Dlaczego wybrano akurat te lata?
Do roku 2035 zostanie zrealizowana dająca znaczny efekt sieciowy nowa linia dużych prędkości "Y" Warszawa – CPK – Łódź – Wrocław/Poznań. Do roku 2030 zostanie ukończona modernizacja Centralnej Magistrali Kolejowej do prędkości 250 km/godz., modernizacja Rail Baltiki, a także wiele innych projektów realizowanych przez PLK S.A. w ramach perspektywy UE 2021-2027. Inwestycje te umożliwią zaoferowanie czasów przejazdu konkurencyjnych względem transportu drogowego oraz będą miały znaczący wpływ na zdolność przepustową sieci kolejowej - wyjaśniają autorzy HRJ.
"Wpłynie to na możliwość poszerzenia oferty pasażerskich połączeń kolejowych. HRJ umożliwi jej rozwój w sposób ewolucyjny, tak aby na przestrzeni lat oferować pasażerom spójny rozkład jazdy, który co roku nie niszczy poprzednio wdrożonych rozwiązań" - zaznaczają twórcy horyzontalnego rozkładu jazdy.
Najważniejsze ciągi komunikacyjne po budowie KDP
Szczegółowy projekt horyzontalnego rozkładu jazdy w dużej rozdzielczości można znaleźć pod tym linkiem. Niżej prezentujemy uproszczony schemat najważniejszych połączeń dalekobieżnych, czyli ekspresowych i pospiesznych.
Zaznaczone na czerwono pociągi ekspresowe mają realizować najszybsze połączenia międzyaglomeracyjne i międzynarodowe z małą liczbą postojów, umożliwiające szybkie podróżowanie w najdalszych relacjach. Główne ciągi przewozowe tej kategorii to:
- Warszawa - Łódź - Poznań - Szczecin / Berlin,
- Białystok / Lublin - Warszawa - Łódź - Wrocław - Jelenia Góra,
- Zakopane / Nowy Sącz - Kraków - Warszawa - Trójmiasto - Kołobrzeg / Białystok - Rail Baltika,
- Praga / Wiedeń / Budapeszt - Katowice - Warszawa,
- Wisła / Żywiec - Bielsko-Biała / Gliwice / Rybnik - Katowice - Warszawa - Trójmiasto,
- Kraków - Łódź - Poznań - Szczecin,
- Przemyśl - Rzeszów - Kraków - GZM (Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia) - Wrocław - Zielona Góra - Berlin,
- Praga / Jelenia Góra - Wrocław - Poznań - Bydgoszcz - Trójmiasto.
"Pociągi pośpieszne (linie niebieskie) będą stanowiły podstawę komunikacji dalekobieżnej w Polsce i przewidziano dla nich gęstszą siatkę postojów niż dla pociągów ekspresowych. Podstawowo zakłada się obsługę miast powiatowych, a także innych ważniejszych miejscowości, ośrodków turystycznych czy węzłów przesiadkowych" - wskazują twórcy HRJ. W tym segmencie najważniejszymi ciągami przewozowymi będą:
- Berlin - Szczecin - Słupsk - Trójmiasto - Olsztyn - Białystok,
- Zielona Góra / Gorzów Wielkopolski - Poznań - Warszawa - Lublin - Chełm / Białystok - Suwałki,
- Kołobrzeg / Ustka - Białogard - Piła - Poznań - Wrocław - Opole - GZM - Kraków - Rzeszów - Przemyśl,
- Świnoujście - Szczecin - Poznań - Ostrów Wielkopolski - GZM - Kraków,
- Szczecin - Zielona Góra - Wrocław - Kędzierzyn-Koźle - Rybnik - Bielsko-Biała,
- Opole - Częstochowa - Piotrków Trybunalski - Warszawa - Olsztynek - Olsztyn,
- Wrocław - Krotoszyn - Ostrów Wielkopolski - Kalisz - Łódź - Warszawa - Siedlce - Terespol,
- Cieszyn - Bielsko-Biała - Katowice - Częstochowa - Łódź - Kutno - Toruń - Bydgoszcz - Trójmiasto,
- Kraków - Kielce - Radom - Warszawa - Iława - Trójmiasto - Władysławowo / Olsztyn,
- Kołobrzeg - Piła - Bydgoszcz - Kutno - Warszawa - Lublin - Stalowa Wola - Rzeszów / Zamość,
- Warszawa - Radom - Skarżysko-Kamienna - Ostrowiec Świętokrzyski - Tarnobrzeg - Rzeszów.
Konsultacje dot. rozkładu jazdy
Co ważne, opublikowany schemat sieci kolejowej po budowie pierwszej linii KDP oraz Centralnego Portu Komunikacyjnego, nie jest ostateczny. HRJ będzie teraz poddany konsultacjom.
"Jedną ze ścieżek konsultacyjnych w ramach Horyzontalnego Rozkładu Jazdy są konsultacje publiczne. Do udziału zostaną zaproszeni mieszkańcy Polski, organizacje eksperckie, branżowe i środowisko naukowo-techniczne" - piszą twórcy schematu. I dodają, że terminy konsultacji mają być wkrótce podane na stronie hrj.gov.pl.
Na razie trwa rejestracja na konsultacje z przewoźnikami, do których zaproszeni są obecni i potencjalni przewoźnicy kolejowi. Termin mija 31 sierpnia 2024 r. Rozpoczynają się również konsultacje instytucjonalne z organizatorami transportu na szczeblu wojewódzkim i aglomeracyjnym oraz z ościennymi krajami w zakresie połączeń międzynarodowych.
Jacek Losik, dziennikarz i wydawca money.pl