W jaki sposób wychowywać dzieci w równowadze? Modeli, które mogą być inspiracją dla młodych rodziców, jest wiele. Jednym z nich jest ten znany z północy Europy. Kluczowym elementem skandynawskiego modelu wychowawczego jest traktowanie relacji rodzic-dziecko jako partnerskiej. To podejście drastycznie różni się od tradycyjnego, hierarchicznego modelu wychowania, dominującego w wielu innych krajach europejskich, w tym w Polsce.
Jednym z najbardziej charakterystycznych aspektów tego modelu jest ograniczenie stosowania kar na rzecz naturalnych konsekwencji. Dzieci są zachęcane do podejmowania własnych decyzji i uczenia się na błędach. Wychowanie oparte na karach jest postrzegane jako szkodliwe dla rozwoju emocjonalnego dziecka. Priorytetem jest szczęście i wolność dziecka, a nie pokazanie dominacji dorosłego.
Wpływ skandynawskiego modelu na system edukacji
Skandynawski model wychowawczy ma znaczący wpływ na system edukacji w krajach nordyckich. W szkołach skandynawskich długo stosuje się oceny opisowe, a klasyczne oceny w skali sześciostopniowej pojawiają się dopiero w późniejszych klasach. Przykładowo, w Szwecji oceny A-F wprowadzane są dopiero w szóstej klasie szkoły podstawowej.
W norweskim systemie edukacji często podkreśla się, że ważniejszy jest sam proces uczenia się i podejmowania wyzwań niż końcowy rezultat. Zarówno szkoła, jak i rodzice wspierają dzieci w zdobywaniu nowej wiedzy, kładąc nacisk na budowanie pewności siebie. Ważnymi elementami nauczania są współpraca i grupowe rozwiązywanie problemów, a nie rywalizacja.
Jednakże, jak zauważa Anna Kurek w swojej książce "Szczęśliwy jak łosoś", to podejście ma też swoje wady. Autorka cytuje rodziców mieszkających w Norwegii, którzy wyrażają obawy dotyczące niskiego poziomu edukacji w norweskich szkołach, szczególnie w porównaniu z systemami edukacji w ich krajach pochodzenia. Kurek pisze: "Norweskie dzieci wypadają bardzo słabo na testach semestralnych, a i tych robi się z roku na rok coraz mniej."
Unikalne aspekty skandynawskiego modelu wychowawczego
Interesującym aspektem skandynawskiego podejścia do wychowania jest stosunek do przebywania na świeżym powietrzu. Norweskie i szwedzkie dzieci spędzają dużo czasu na zewnątrz, niezależnie od warunków pogodowych. Popularne norweskie powiedzenie głosi: "Det er ikke dårlig vær, bare dårlig klær", co oznacza "Nie ma złej pogody, a jedynie złe ubrania". To podejście kontrastuje z praktykami w wielu innych krajach, gdzie dzieci są często chronione przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
Warto również zauważyć, że skandynawski model wychowawczy kładzie duży nacisk na równość płci. Role rodzicielskie są bardziej zrównoważone, a ojcowie są aktywnie zaangażowani w opiekę nad dziećmi od najmłodszych lat. To podejście ma na celu nie tylko wspieranie rozwoju dziecka, ale także promowanie równości w szerszym kontekście społecznym.
Skandynawskie podejście do rodziny mogłoby z powodzeniem być realizowane w Polsce. 58 proc. Polaków deklaruje bowiem partnerski model rodziny jako preferowany - wynika z badań CBOS z roku 2020 r. Jak zauważają autorzy raportu "Tata na rodzicielski", który szeroko omawia kwestię równości rodziców po narodzeniu dziecka, partnerski, czyli taki, gdzie oboje rodziców pracuje zawodowo i dzieli się opieką nad dziećmi i obowiązkami domowymi. Większe zaangażowanie ojców w opiekę nad dziećmi umożliwia realizację tej deklaracji i wcielenie jej w życie.