W październiku 2021 r. Rada Polityki Pieniężnej po raz pierwszy od maja 2012 r. zdecydowała o podniesieniu stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. Wówczas wysokość stopy referencyjnej wzrosła z 0,1 proc. do 0,5 proc. Była to pierwsza z serii, trwających do tej pory, podwyżek. Wówczas (według danych z września 2021 r.) inflacja CPI wynosiła 5,8 proc., a swoją decyzję RPP tłumaczyła dążeniem do jej obniżenia.
Obecnie, niemal w rocznicę pierwszej podwyżki, Rada Polityki Pieniężnej nie zdecydowała się na kolejną podwyżkę stóp procentowych, co jest zaskoczeniem. Eksperci spodziewali się kolejnej podwyżki, przede wszystkim ze względu wysokość inflacji, która we wrześniu 2022 r. wyniosła 17,2 proc. Oznacza to, że – w przeciwieństwie do tego, co pod koniec września powiedział Adam Glapiński – inflacja w Polsce nie hamuje.
WIBOR nadal rośnie, ale znacznie wolniej
Na początku września WIBOR® 3M wynosił 7,15 proc., a 6M – 7,35 proc. Przez miesiąc stawka trzymiesięczna wzrosła o 0,13 proc., a sześciomiesięczna – o 0,08 proc. Oznacza to praktyczne wyhamowanie ich wzrostu.
Według danych Narodowego Banku Polskiego średnia marża ofertowa kredytu hipotecznego wynosiła na koniec II kwartału 2022 r. 1,98 proc. Z uwagi na spadający popyt na kredyty mieszkaniowe (w sierpniu 2022 r. udzielono ich zaledwie 7,4 tys. na kwotę 2,426 mld zł), kolejny kwartał może przynieść jej dalszą obniżkę.
Co z ratami kredytów hipotecznych?
Analitycy Expandera przekonują, że choć Rada Polityki Pieniężnej nie zmieniła poziomu stóp procentowych, to WIBOR wzrósł, więc raty kredytów hipotecznych i tak wzrosną.
W przypadku kredytu na 300 000 zł, na 25 lat z marżą 2,21 proc., który został przyznany we wrześniu 2021 r., rata wzrosła z początkowego poziomu 1 337 zł do 2 582 zł. Oznacza to wzrost o 93 proc..
- Choć kredytobiorcy płacą dużo wyższe kwoty, to dług jest spłacany znaczenie wolniej. Dla przykładu przy początkowej racie 1 337 zł zadłużenie było pomniejszane o 727 zł kapitału. Odsetki wynosiły 610 zł, więc stanowiły mniej niż połowę raty. Z kolei choć rata 2 582 zł jest dużo wyższa, to po jej zapłaceniu zadłużenie spada tylko o 273 zł. Pozostała część raty to odsetki, które stanowią aż 89 proc. raty. Dlatego też w obecnej sytuacji wyjątkowo opłaca się nadpłacać kredyt hipoteczny. Cała kwota nadpłaty pomniejszy bowiem zadłużenie i dzięki temu kolejne raty będą niższe lub okres spłaty zostanie skrócony - przekonują eksperci Expandera.
RPP zaskoczyła decyzją
Decyzji Rady Polityki Pieniężnej nie należy traktować jako zapowiedzi zatrzymania cyklu podwyżek stóp procentowych. Mamy do czynienia z pauzą, o której pod koniec września wspominał Ludwik Kotecki, członek RPP, który w wypowiedzi dla portalu WNP powiedział, że "po pierwsze wycofano się z narracji, że mamy już koniec podwyżek, to było mówione w lipcu. Tego już teraz we wrześniu nie ma. Prezes Glapiński mówił raczej o pauzie. Ja uważam, że tak będzie, że będziemy mieć przerwę. Bardzo ważne jest to, co się stanie z tarczą antyinflacyjną, z cenami prądu i gazu dla gospodarstw domowych, o czym dowiemy się w styczniu przyszłego roku, a są to bardzo ważne dwa elementy".
Jest to istotne o tyle, że rząd zdecydował o przedłużeniu do końca 2022 r. obowiązywania tarczy antyinflacyjnej, w ramach której m.in. energia elektryczna dla gospodarstw domowych jest zwolniona z akcyzy, obniżona stawka akcyzy na niektóre paliwa silnikowe, oraz stawki VAT na żywność czy gaz ziemny. Dodatkowo sejm uchwalił ustawę, która przewiduje w 2023 r. zamrożenie cen energii elektrycznej na poziomie z roku bieżącego do limitu zużycia 2 tys. kWh (dla gospodarstw domowych), 2,6 tys. kWh dla gospodarstw domowych z osobami z niepełnosprawnością i 3 tys. kWh dla rodzin z Kartą Dużej Rodziny i rolników.
Zdolność kredytowa Polaków spada z powodu zastosowania bufora
W przypadku nowo udzielanych kredytów trzeba pamiętać o buforze ostrożnościowym (zmianie stopy procentowej o co najmniej 5 proc.), którego stosowania podczas oceny zdolności kredytowej wymaga od banków Komisja Nadzoru Finansowego.
Jego zastosowanie oznacza, że osoba ubiegająca się o udzielenie kredytu hipotecznego musi mieć zdolność kredytową do spłaty kredytu, którego oprocentowanie (dla przykładu z tabeli) wynosi 14,73 proc. Zastosowanie tego buforu przy tak wysokim oprocentowaniu kredytów na nieruchomości sprawia, że Polacy mają coraz większe problemy z uzyskaniem finansowania.
W 2023 r. czekają nas dalsze podwyżki stóp? RPP prognozuje spadek inflacji
W opublikowanych we wrześniu 2022 r. "Założeniach do polityki pieniężnej na rok 2023" RPP stwierdziła, że w 2023 r. prognozowane jest obniżenie się inflacji. Trzeba tu jednak pamiętać, że na rok 2023 zaplanowana dwukrotna podwyżka płacy minimalnej: po raz pierwszy w styczniu (do 3 490 zł brutto), i po raz drugi w lipcu – do 3 600 zł. Oznacza to, że w drugiej połowie jej wysokość będzie większa o niemal 20 proc. w porównaniu kwoty z 2022 r. (3 010 zł). Tak duży wzrost płacy minimalnej może wpłynąć na wysokość inflacji, a co za tym idzie, na decyzje RPP.
Maciej Kazimierski – ekspert porównywarki finansowej Totalmoney.pl
