Komisja Europejska oceniła gotowość ośmiu państw Unii do przystąpienia do strefy euro i proponuje przystąpienie Litwy w 2015 r. Opublikowano dzisiaj sprawozdanie z konwergencji za 2014 r., w którym ocenia gotowość ośmiu państw członkowskich do przyjęcia wspólnej waluty. Postępy tych państw na drodze do przyjęcia euro są nierówne, ale z grupy tej wyróżnia się Litwa, która spełnia teraz kryteria konwergencji.
Komisja proponuje w związku z tym, aby Rada Unii Europejskiej podjęła decyzję, zgodnie z którą Litwa może przyjąć euro 1 stycznia 2015 r. Rada podejmie ostateczną decyzję w tej sprawie w drugiej połowie lipca po tym, gdy zostanie ona przedyskutowana przez szefów państw lub rządów podczas posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 26–27 czerwca i po wydaniu opinii przez Parlament Europejski.
Olli Rehn, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej ds. gospodarczych i walutowych oraz euro, stwierdził: _ „Osiągnięcie przez Litwę gotowości do przyjęcia euro stanowi wyraz prowadzonej przez nią od długiego czasu rozważnej polityki budżetowej i zaangażowania w reformy gospodarcze. Duże tempo reform, których motorem było m.in. przystąpienie Litwy do UE dziesięć lat temu, przyniosło imponujący wzrost dobrobytu w tym państwie: od 1995 r. PKB na mieszkańca wzrósł z poziomu zaledwie 35 proc. średniego PKB na mieszkańca w UE-28 do prognozowanego 78 proc. w 2015 roku _.
Komisarz dodał: _ Unia gospodarcza i walutowa utrzymuje swoją atrakcyjność jako wspólnota, do której warto należeć. Strefa euro dysponuje obecnie sprawniejszymi systemami koordynacji polityki gospodarczej, solidnymi zabezpieczeniami finansowymi chroniącymi jej stabilność, a od tego roku utworzyła także unię bankową. Litwa pragnie uczestniczyć we wszystkich tych mechanizmach i przyczynić się do ich dalszego umocnienia. Dzięki działaniom podejmowanym przez ostatnie pięć lat unia gospodarcza i walutowa jest w stanie lepiej radzić sobie z poważnymi zawirowaniami niż miało to miejsce na początku kryzysu _.
Żadne z państw nie spełnia warunków?
Żadne spośród siedmiu pozostałych państw członkowskich objętych derogacją Państwa członkowskie, które jeszcze nie spełniły kryteriów koniecznych do przyjęcia euro, są określane w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej jako _ państwa członkowskie objęte derogacją _, w odróżnieniu od Danii i Zjednoczonego Królestwa, które wynegocjowały w traktacie z Maastricht klauzulę opt-out.
(Bułgaria, Chorwacja, Polska, Republika Czeska, Rumunia, Szwecja i Węgry) nie spełnia obecnie wszystkich kryteriów umożliwiających przyjęcie euro. W związku z tym ich sytuacja zostanie poddana ponownej ocenie za dwa lata. Spełnienie kryteriów konwergencji przez osiem państw członkowskich objętych derogacją
Inflacja
Średnia stopa inflacji na Litwie w okresie 12 miesięcy do kwietnia 2014 r. wyniosła 0,6 proc., czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 1,7 proc. dla tego samego miesiąca, i prawdopodobnie utrzyma się poniżej tej wartości w najbliższym okresie. Analiza czynników fundamentalnych oraz duży zapas względem wartości referencyjnej skłaniają do pozytywnej oceny spełniania kryterium stabilności cen.
Pozostałymi państwami, które spełniają to kryterium, są: Bułgaria, Chorwacja, Republika Czeska, Polska, Szwecja i Węgry. Rumunia nie spełnia kryterium inflacji.
Finanse publiczne: dług i deficyt
Litwa nie jest objęta decyzją Rady stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu (zgodnie z art. 126 ust. 6 Traktatu). Relacja deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB na Litwie spadła z 5,5 proc. w 2011 r. do 2,1 proc. w 2013 r. Zgodnie z prognozą gospodarczą służb Komisji z wiosny 2014 r. oczekuje się, że w 2014 r. utrzyma się ona na poziomie 2,1 proc. Relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych do PKB wyniosła na koniec 2013 r. 39,4 proc. PKB, czyli znalazła się znacznie poniżej progu ustalonego w Maastricht.
Pozostałymi państwami, które spełniają to kryterium, są: Bułgaria, Rumunia, Szwecja i Węgry. Kryterium to będzie spełniać również Republika Czeska, jeżeli Rada zdecyduje się uchylić procedurę nadmiernego deficytu wobec tego państwa, zgodnie z wnioskiem Komisji. Dwa państwa członkowskie - Chorwacja i Polska nie spełniają kryterium.
Stabilność kursu walutowego
W ramach mechanizmu kursowego II (ERM II) ustala się kurs centralny w stosunku do euro dla waluty państwa członkowskiego nienależącego do strefy euro; wahania tego kursu nie mogą wykraczać poza dozwolone granice (standardowe pasmo wahań wynosi +/-15 proc. względem kursu centralnego). Litwa jest członkiem mechanizmu ERM II od 28 czerwca 2004 r.
Podczas dwuletniego okresu referencyjnego lit litewski nie ulegał żadnym presjom i nie nastąpiło odchylenie od kursu centralnego ERM II.
Żadne inne państwo członkowskie nie spełnia kryterium stabilności kursu walutowego, ponieważ Litwa jest obecnie jedynym uczestnikiem ERM II.
Stopy procentowe
W dwunastomiesięcznym okresie do kwietnia 2014 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła na Litwie 3,6 proc., czyli znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 6,2 proc. Różnica oprocentowania względem referencyjnych obligacji długoterminowych w strefie euro zmniejszała się znacznie od 2010 r., osiągając bardzo niski poziom, co jest dowodem dużego zaufania rynków do Litwy. Wszystkie pozostałe państwa również spełniają to kryterium.
Kryteria jakościowe
Zbadano również inne czynniki, w tym kształtowanie się bilansu płatniczego oraz integrację rynków produktowych, finansowych i rynku pracy. Litewskie saldo obrotów z zagranicą znacznie się polepszyło w ciągu ostatnich lat, do czego przyczyniła się również poprawa konkurencyjności zewnętrznej. Gospodarka Litwy jest dobrze zintegrowana z gospodarką UE dzięki powiązaniom handlowym i powiązaniom w ramach rynku pracy. Przyciąga ona również znaczne zagraniczne inwestycje bezpośrednie. Krajowy sektor finansowy jest w dużym stopniu zintegrowany z systemem finansowym UE, głównie dzięki wysokiemu poziomowi zagranicznych udziałów w systemie bankowym.
Należy także dodać, że litewskie przepisy w zakresie polityki pieniężnej są w pełni zgodne z prawodawstwem UE. Spośród pozostałych państw członkowskich, tylko przepisy Chorwacji są w pełni zgodne z prawodawstwem UE. Ocenę Komisji uzupełnia osobne sprawozdanie z konwergencji przygotowane przez Europejski Bank Centralny, które opublikowane zostanie również w dniu dzisiejszym.
Przez cały okres trwania kryzysu Litwa z powodzeniem zarządzała trudnym procesem dostosowań makroekonomicznych i po głębokiej recesji, której doświadczyła w 2009 r., wróciła na ścieżkę wzrostu gospodarczego.
Zgodnie z Traktatem wszystkie państwa członkowskie UE, z wyjątkiem Zjednoczonego Królestwa i Danii, mają obowiązek przyjąć euro, jak tylko spełnią konieczne warunki. Wspólna waluta została już wprowadzona w osiemnastu państwach. Poza strefą euro pozostaje zatem w chwili obecnej osiem państw członkowskich UE (tzw. _ „państwa członkowskie objęte derogacją" _).
Zgodnie z Traktatem UE Komisja i EBC badają, co dwa lata lub na wniosek państwa członkowskiego pragnącego wstąpić do strefy euro, czy państwa członkowskie spełniają warunki konieczne do przyjęcia wspólnej waluty.
Na warunki przyjęcia euro składają się cztery kryteria dotyczące stabilizacji gospodarczej: sytuacja budżetowa, stabilność cen, stabilność kursu walutowego oraz konwergencja długoterminowych stóp procentowych. Warunki te muszą być spełniane w sposób trwały. Ponadto przepisy prawa krajowego dotyczące polityki pieniężnej muszą również być zgodne z Traktatem UE.
Zgodnie z Traktatem przy ocenie uwzględnić należy także dodatkowe czynniki (bilans płatniczy, integrację rynku) stanowiące wskaźniki dalszego bezproblemowego przebiegu integracji danego państwa członkowskiego w ramach strefy euro oraz służące poszerzeniu pola oceny trwałości konwergencji. Sprawozdaniu z konwergencji za 2014 r. towarzyszy dokument roboczy służb Komisji zawierający bardziej szczegółową analizę dotyczącą spełnienia kryteriów.
Czytaj więcej w Money.pl