Niezależnie od tego, czy zdecydujemy się pozostać w OFE, czy całość naszej składki emerytalnej będziemy przekazywać do ZUS, po przejściu na emeryturę nasze dochody i tak spadną. Aby nasze finanse na starość nie prezentowały się zbyt mizernie, możemy samemu odkładać pieniądze z myślą o przyszłości.
Wybór, przed którym do końca lipca br. stoi ponad 16 milionów Polaków, jest następujący: albo całość składki emerytalnej będzie wędrować do ZUS albo będzie podzielona między ZUS a OFE. Bez względu na decyzję, do ZUS będzie szła dotychczasowa suma 12,22 procent wynagrodzenia brutto. Wybór dotyczy reszty składki czyli 7,3 procent pensji, która jest obecnie dzielona na 4,38 procent na dodatkowe konto w ZUS i 2,92 procent dla OFE. Inaczej mówiąc, jeżeli weźmiemy po uwagę składkę emerytalną jako całość, możemy zdecydować: albo jej 100 procent ma być przekazywana do ZUS albo 85 procent do ZUS i 15 procent do OFE.
Niestety wg większości prognoz nasz obecny system emerytalny, niezależnie od tego, czy część obowiązkowa składa się z jednego, czy z dwóch filarów (tylko ZUS lub ZUS i OFE) jest nieefektywny i nie zagwarantuje emerytury na takim poziomie, żeby nie pogorszył się standard życia, do którego jesteśmy przyzwyczajeni.
Wskazane jest więc oszczędzanie dobrowolne na tzw. III filarze. Jego podstawowe elementy, to:
- Indywidualne Konta Emerytalne (IKE),
- Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE),
- Pracownicze Programy Emerytalne(PPE).
Do III filaru możemy również zaliczyć każdą inną formę dobrowolnego oszczędzania z myślą o przyszłej emeryturze.
Indywidualne Konto Emerytalne
IKE, to jeden z najbardziej popularnych, dobrowolnych sposobów oszczędzania na emeryturę. Przeznaczone są dla osób, które chcą efektywnie oszczędzać i jednocześnie skorzystać ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych. Na koniec 2013 roku na ponad 817 tys. IKE zgromadzonych zostało prawie 4,3 mld zł oszczędności. Możemy je otworzyć w zakładach ubezpieczeń, funduszach inwestycyjnych oraz podmiotach prowadzących działalność maklerską lub w funduszach emerytalnych.
Za pomocą IKE na przyszłą emeryturę mogą oszczędzać wszystkie osoby, które ukończyły 16 lat. Można jednak posiadać tylko jedno IKE, a roczne wpłaty nie mogą przekroczyć 300% prognozowanego, średniego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W 2014 roku limit ten wynosi *11 238 zł. *
Wybór IKE nie jest ostateczny. Zawsze możemy podjąć decyzję o jego zmianie, jeśli tylko inne będzie dla nas bardziej atrakcyjne. Trzeba jednak pamiętać, że instytucja zarządzająca ma prawo pobierać opłatę w przypadku chęci transferu środków przed upływem 12 miesięcy od zawarcia umowy. Przenosząc środki z jednego IKE do drugiego lub do Pracowniczego Programu Emerytalnego nie płacimy podatku od zysków kapitałowych (podatku Belki). Nie zapłacimy go również, jeśli będziemy dokonywać wypłaty z IKE po osiągnięciu 60 roku życia lub po 55 roku, jeśli wcześniej uzyskamy uprawnienia emerytalne. Jednak dodatkowo, aby nie płacić podatku, należy dokonywać wpłat na IKE w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych lub dokonać ponad połowę wartości wszystkich wpłat nie późnej niż na 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę. W inny, przypadku wszelkie wypłaty związane są z koniecznością zapłaty 19% podatku.
W przypadku śmierci właściciela IKE, zgromadzone na nim środki przekazywane są spadkobiercy lub osobie uprawnionej, wskazanej wcześniej przez zawierającego umowę z IKE. Osoba uprawniona może pieniądze wypłacić bez ponoszenia opłat i podatków lub przetransferować na swoje IKE lub do PPE.
Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego
Na IKZE możemy oszczędzać od początku 2012 roku. Działa ono na podobnych zasadach jak IKE, jednak znacznie się od niego różni w sposobie opodatkowania. Oszczędzając na IKZE nasze wpłaty możemy odliczyć od podstawy podatkowania w danym roku podatkowym. Wypłaty dokonywane przez oszczędzającego po uzyskaniu przez niego uprawnień emerytalnych lub przez jego spadkobierców będą jednak opodatkowane zryczałtowanym podatkiem, którego stawka wyniesie 10%.
Podobnie, jak w przypadku IKE, kwota jaką możemy wpłacić w ciągu roku jest ograniczona. Po ostatnich zmianach wynosi ona 1,2 krotność prognozowanego na dany rok miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Podsumowując w 2014 roku nie może przekroczyć *4 495,20 zł. *
Środki z IKZE możemy przenieść tylko do innego IKZE, nie zrobimy transferu do IKE lub PPE. Inaczej niż w przypadku IKE nie wycofamy również części środków. Możliwe jest, co prawda, wycofanie wszystkich oszczędności, ale podlega ona opodatkowaniu wg obowiązującej skali podatkowej.
Wypłaty z IKZE możliwe są po osiągnięciu 65 roku życia oraz pod warunkiem dokonywania wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych, lub na wniosek osoby uprawnionej po śmierci oszczędzającego. Wypłaty będą mogły być realizowane przez okres minimum 10 lat, chyba że okres oszczędzania wynosił między 5 a 10 lat. W takiej sytuacji wypłaty będą możliwe przez okres w jakim dokonywano wpłat.
| Porównanie IKE i IKZE | |
|---|---|
| Indywidualne Konto Emerytalne | Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego |
| Limit wpłat | |
| 3 x przeciętne prognozowane wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej na dany rok Limit na 2014: 11 238 zł | 1,2 x przeciętne prognozowane wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej na dany rok Limit na 2014: 4 495,20 zł |
| Sposób dokonywania wpłat | |
| dowolna częstotliwość i wysokość wpłat (do określonego limitu) | dowolna częstotliwość i wysokość wpłat (do określonego limitu) |
| Wypłata | |
| - po ukończeniu przez oszczędzającego 60 lat, lub - po ukończeniu 55 lat i po nabyciu uprawnień emerytalnych dodatkowy warunek: - dokonanie wpłat w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych - dokonanie ponad połowy wartości wpłat nie później niż 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę | - ukończenie przez oszczędzającego 65 lat dodatkowy warunek: - dokonanie wpłat w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych |
| Opodatkowanie wypłaty | |
| brak | zryczałtowany podatek w stawce 10% |
| Korzyści podatkowe | |
| - zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych - zwolnienie z podatku dochodowego | - zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych - możliwość odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania w danym roku podatkowym |
| Wcześniejszy zwrot środków | |
| - częściowy lub całkowity (konieczność zapłacenia 19% podatku od zysków kapitałowych) | - tylko całkowity (konieczność zapłacenia podatku wg skali podatkowej) |
| Dziedziczenie | |
| - oszczędności są w całości dziedziczone - brak podatku od spadku i darowiznę - odziedziczone oszczędności można przekazać na własne IKE lub wypłacić bez konieczności zapłacenia podatku dochodowego | - oszczędności są w całości dziedziczone - brak podatku od spadku i darowiznę - od odziedziczonych środków należy zapłacić 10% podatku - odziedziczone oszczędności można przekazać na własne IKZE bez płacenia podatku lub wypłacić bez konieczności zapłacenia podatku dochodowego |
Opracowanie: MarketMoney.pl na podstawie www.emerytura.gov.pl
IKE czy IKZE?
Przyjmijmy, że trzydziestolatek, który zarabia 6 tys. złotych brutto miesięcznie będzie oszczędzać zarówno na IKE jak i na IKZE. Na oba konta odkłada taką samą kwotę - 4 495,20 zł, czyli tyle ile wynosi maksymalny limit wpłat na IKE w 2014 roku. Na IKE będzie oszczędzać do 60 roku życia - czyli przez 30 lat, na IKZE o 5 lat dłużej.
Zakładając 5% stopę zwrotu na IKE oszczędzi w tym czasie 141,6 tys. zł, a na IKZE - 165,2 tys. zł. W przypadku IKZE będzie płacić mniejszy podatek dochodowy. Jeśli jego przychód wyniesie 72 tys. złotych rocznie to przez cały okres oszczędzania na IKZE obniży swój podatek o 29,9 tys. zł (854 zł rocznie). Przyjmując, że również tą kwotę uda mu się odłożyć np. na lokatę, która przez cały okres oszczędzania przyniesie 3% zysku w skali roku, to przez 35 lat uzbiera dodatkowo 53,2 tys. zł.
Dokonując wypłaty:
- z IKZE nie zapłaci podatku – otrzyma 141,6 tys. złotych,
- z IKE zapłaci 10% zryczałtowanego podatku – otrzyma 148,7 tys. złotych,
- z lokaty zapłaci 19% podatku od zysków kapitałowych – otrzyma 48,8 tys. złotych.
Łącznie będzie mógł wypłacić około 339 tys. zł.
Środki te pozwolą mu podwyższyć swoją miesięczną emeryturę o:
- 5650 zł przez 5 lat, lub
- 2825 zł przez 10 lat, lub
- 1883 zł przez 15lat, lub
- 1412 zł przez 20 lat.
Do wyliczeń przyjęto założenie, że przez cały okres oszczędzania nie zmieniła się wysokość dochodów, kwota oszczędności, roczny limit wpłat, stopa zwrotu oraz progi podatkowe.
Pracowniczy Program Emerytalny
PPE, to kolejny sposób na dobrowolne oszczędzanie na poczet przyszłej emerytury. Mają one formę grupowego oszczędzania, które umożliwia pracodawca, który wraz z zarządzającym tworzy PPE. Zgromadzonymi oszczędnościami pracowników mogą zarządzać takie instytucje jak: fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń lub pracownicze fundusze emerytalne działające na podobnych zasadach jak OFE. Może nim być również zarządzający zagraniczny.
Pracodawca finansuje pracownikowi, który przystąpił do PPE, składkę podstawową ustaloną w umowie zakładowej, jednak nie więcej niż 7% jego wynagrodzenia. Pracownik mam również możliwość wpłacania składki dodatkowej w dowolnej, określonej przez niego wysokości. Składka dodatkowa wniesiona przez uczestnika nie może jednak przekroczyć określonego limitu, który w 2014 roku wynosi 16 857 zł.
Jednocześnie można korzystać z kilku rożnych PPE u różnych pracodawców u których jest się zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania. Z PPE mogą również korzystać osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek cywilnych, jawnych partnerskich, komandytowo-akcyjnych oraz komandytowych. W PPE nie mogą uczestniczyć osoby związane umową zleceniem, o dzieło lub agencyjną.
W przypadku zmiany pracodawcy można pozostawić środki na dotychczasowym PPE. Będą one dalej zarządzane, ale nie będzie już robionych dopłat. Można też przetransferować oszczędności do nowego PPE (jeśli jest prowadzone przez nowego pracodawcę) lub na IKE. Można również wypowiedzieć umowę o uczestnictwo w PPE, środki pozostaną jednak na rachunku. Zwrot środków możliwy jest jedynie w przypadku likwidacji PPE, ale w takiej sytuacji 30% składek podstawowych przekazywanych jest do ZUS i trafia na konto I filaru, jako składka dodatkowa.
Zgromadzone oszczędności powiększone o zyski mogą być wypłacone po osiągnieciu przez oszczędzającego 60roku życia, lub po ukończeniu 55 lat pod warunkiem uzyskania przez niego prawa do emerytury. Po ukończeniu 70 lat wypłata następuje obligatoryjnie, chyba że oszczędzający jest nadal zatrudniony u pracodawcy prowadzącego program.
Całość oszczędności zgromadzonych na PPE podlega dziedziczeniu. Osoba oszczędzająca może również wskazać osobę lub osoby, które otrzymają środki po jej śmierci.