Film Andrzeja Wajdy "Katyń" po raz pierwszy wyświetlono w Rosji - jego pokaz studyjny odbył się w sobotę w sali kinowej Ambasady RP w Moskwie.
Na zaproszenie Instytutu Polskiego w Moskwie pierwszy polski film fabularny poświęcony zbrodni katyńskiej obejrzeli aktywiści rosyjskich organizacji pozarządowych, przedstawiciele świata nauki, twórcy kultury i zagraniczni dyplomaci akredytowani w stolicy Rosji.
Oficjalny pokaz dramatu Wajdy w Rosji - jak dowiedziała się PAP ze źródeł zbliżonych do Instytutu Polskiego w Moskwie - planowany jest na 5 marca 2008 roku, w rocznicę wydania przez Stalina rozkazu wymordowania polskich oficerówoficerów (5 marca 1940 roku).
Początkowo zakładano - zapowiadał to w wywiadzie dla dziennika "Izwiestija" sam reżyser - że oficjalna prezentacja filmu w Rosji odbędzie się w miesiąc po polskiej premierze, tj. w połowie października br. Planowano, że zostanie on pokazany na dwóch seansach w Moskwie - dla 1000 osób w sali Związku Filmowców Rosji i dla 500 osób - w słynnym kinie "Udarnik".
Pokaz w kinie "Udarnik", w samym sercu stolicy Rosji, naprzeciwko Kremla, przygotowywany był dla działaczy rosyjskich organizacji pozarządowych, przede wszystkim Memoriału, stowarzyszenia dokumentującego zbrodnie stalinowskie.
Plany zostały zmienione w związku z zamiarem pokazania "Katynia" w lutym 2008 roku na międzynarodowym festiwalu filmowym w Berlinie. Do tego czasu film może być wyświetlany wyłącznie na terytorium Polski.
W Instytucie Polskim w Moskwie przypomniano, że zgodnie z prawem międzynarodowym teren Ambasady RP w Federacji Rosyjskiej jest częścią terytorium państwa polskiego i zorganizowano sobotnią prezentację.
Obraz odtworzono z kopii na DVD wykonanej swego czasu na potrzeby Ministerstwa Obrony Narodowej. Udostępnił ją producent filmu AKSON Studio.
Film przedstawia losy kobiet - matek, żon i córek polskich oficerów zamordowanych w 1940 roku w lesie katyńskim przez NKWD.
Andrzej Wajda zadedykował film swoim rodzicom. Ojciec reżysera, Jakub Wajda, oficer Wojska Polskiego, zginął w Katyniu w wieku 43 lat, a matka długo oczekiwała wiadomości o nim, z nadzieją, że jej mąż żyje. Reżyserowi zależało na tym, żeby przedstawić jak najwięcej zdarzeń związanych z tragedią katyńską, by film mógł być lekcją historii, szczególnie dla młodego pokolenia Polaków.
Polska premiera filmu odbyła się 17 września w Teatrze Wielkim w Warszawie. Na ekrany kin w całej Polsce "Katyń" trafił 21 września.
Dramat Wajdy wywołał zrozumiałe zainteresowanie w Rosji. O jego premierze pisały m.in. rządowa "Rossijskaja Gazieta" i "Izwiestija".
Ten pierwszy dziennik podkreślił, że "film jest mocny, momentami wywołuje szok, w tym artystyczny". Według "Rossijskiej Gaziety", jego powstanie - "to niezwykle ważne wydarzenie nie tylko dla Polski".
Z kolei "Izwiestija" zauważyły, że "tragedia polskich oficerów i żołnierzy - to zaledwie część filmu". "Nie mniejsze emocje odczuwa się, gdy widzi się, w jak różny sposób po wojnie Polacy próbowali ułożyć swoje życie" - podkreśliła moskiewska gazeta.
"Konfrontacja między tymi, którzy świadomie stali się częścią represyjnego systemu, a tymi pamiętającymi o Katyniu, w tamtych latach nie przewidywała kompromisów" - dodały "Izwiestija".
Dziennik ten opublikował także rozmowę z Wajdą, w której reżyser podkreślił, że "w filmie nie ma niczego, co mogłoby zostać odebrane jako wypad przeciwko Rosji".
Autorem zdjęć do "Katynia" jest Paweł Edelman. Muzykę skomponował Krzysztof Penderecki. Scenariusz - na podstawie powieści Andrzeja Mularczyka "Katyń. Post mortem" - stworzyli wspólnie Andrzej Wajda, Władysław Pasikowski i Przemysław Nowakowski.
Główne role w "Katyniu" zagrali: Artur Żmijewski, Maja Ostaszewska, Jan Englert, Danuta Stenka, Andrzej Chyra, Paweł Małaszyński, Magdalena Cielecka, Maja Komorowska, Władysław Kowalski, Stanisława Celińska, Krzysztof Kolberger, Krzysztof Globisz i Siergiej Garmasz.
Jerzy Malczyk (PAP)
mal/ ro/ je/
