Świętokrzyskie słynie - jak się okazuje - nie tylko ze współczesnej muzyki rap, ale pochwalić się może również jednym z najważniejszych zabytków hutnictwa w Europie.
W założonym ok. 1172 r. opactwie Cystersów w Wąchocku znajduje się trójnawowa bazylika z XIII w. - to najlepiej zachowana późnoromańska świątynia zakonu Cystersów w Polsce.
Na jednej z fasad swoje imię wyrył budowniczy - brat Simonn, włoski zakonnik. Kościół ma charakterystyczny dwubarwny mur, wzniesiony z naprzemiennie ułożonych pasów żółtego i czerwonobrunatnego piaskowca. Z zabudowań klasztornych do dziś przetrwały m.in. skarbiec, dormitorium i refektarz. W 1819 r. opactwo zlikwidowano, a zakonnicy powrócili do niego dopiero w 1951 r. Wąchock stał się słynny także dzięki popularnym dowcipom. W mieście postawiono nawet pomnik obśmiewanego w nich sołtysa.
Starachowice powstały w średniowieczu jako osada przy kuźnicy żelaza Starzecha. Wcześniej w dymarkach wytapiano żelazo. Prawdziwy rozwój przypadł na XIX w., gdy powstał Zespół Wielkopiecowy, dziś zaliczany do najważniejszych zabytków hutnictwa żelaza w Europie. Obecnie działa tu Muzeum Przyrody i Techniki. Najcenniejszym zabytkiem jest wielki piec z 1899 r. (pracujący aż do 1968 r.).
Mnóstwo tu także wytworów dawnej techniki samochodowej i zbrojeniowej. Można również zobaczyć zrekonstruowaną osadę starożytnego hutnictwa żelaza oraz wystawę paleontologiczną z tropami dinozaurów. Od maja 2004 r. ze Starachowic do wsi Lipie jeździ turystyczna kolejka wąskotorowa. Trasa ma na razie 6 km długości, ale w przyszłości będzie przedłużona do Iłży. W okolicach wsi Lipie uważni obserwatorzy mają szansę dostrzec bociana czarnego.
| _ Muzeum Przyrody i Techniki, ul. Wielkopiecowa 1, 041 275 40 83, IV-X 8.00-18.00 (pn.-pt.), 14.00-18.00 (sb.-nd.), XI-III 8.00-16.00 (pn.-pt.), 12.00-16.00 (sb.-nd.), bilet normalny 5 zł, ulgowy 3 zł _ |
| --- |
W Bałtowie w kilku miejscach odkryto ślady wielkich gadów. Najsłynniejszym jest odcisk łapy dinozaura nazywany Czarcią Stopą. Jednak największą atrakcją stał się Park Jurajski, gdzie można podziwiać naturalnej wielkości rekonstrukcje dinozaurów (jest ich ponad 30). Wizyta w jedynym tego typu parku w Polsce stanowi niezapomniane przeżycie dla najmłodszych - dla nich przygotowano także ogromny plac zabaw.
| _ Bałtowski Park Jurajski, Bałtów 8a, 041 264 14 20, IV i IX-X 9.00-17.00 (pn.-pt.), 10.00-18.00 (sb.-nd.), V-VI 9.00-17.00 (pn.-pt.), 10.00-19.00 (sb.-nd.), VII-VIII 9.00-19.00 (pn.-pt.), 9.00-21.00 (sb.-nd.), bilet normalny 14 zł, ulgowy 10 zł, rodzinny 40 zł, dzieci do lat 4 wstęp wolny, przewodnik bezpłatnie _ |
| --- |
W rezerwacie archeologiczno-przyrodniczym Krzemionki znajduje się neolityczna kopalnia krzemienia pasiastego - ewenement na skalę europejską, odkryty w 1922 r. Działała od 3500 do 1600 r. p.n.e., a na jej terenie znaleziono ok. 3 tys. szybów. Dziś można tu zobaczyć m.in. rekonstrukcje szybu i neolitycznej wioski oraz najdłuższą w Europie podziemną galerię. Kopalnię zwiedza się, wędrując jedną z dwóch podziemnych tras.
| _ Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana , __ ul. Świętokrzyska 59, 041 317 70 18, 9.00-17.00 (wt.-nd.), bilet normalny 5 zł, ulgowy 2,50 zł _ |
| --- |
Nowa Słupia słynie z Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego, które jest jedyną tego typu placówką w Polsce. Stoją tu fragmenty oryginalnych pieców hutniczych (dymarki) z pierwszych wieków naszej ery. Co roku w sierpniu odbywają się Dymarki Świętokrzyskie, czyli pokazy tradycyjnego wytopu żelaza.