Co to jest umowa o pracę do dnia porodu?
Umowa o pracę może być zawarta na czas nieokreślony, określony lub okres próbny. W czasie wykonywania obowiązków na tej podstawie zatrudniona może zajść w ciążę, co zmienia wiele w jej sytuacji jako pracownika. Umowa o pracę w takim przypadku pod pewnymi warunkami będzie od razu przedłużona do dnia porodu, chyba że zakończy się zgodnie z planem przed upływem 3. miesiąca ciąży, czyli zakończenia I trymestru.
Prawa pracownicze a umowa o pracę do dnia porodu
Kwestie związane z ciążą pracownicy reguluje art. 177 § 3 Kodeksu pracy. Otóż jeśli umowa o pracę została zawarta na czas określony albo na okres próbny, przekraczający jednak okres jednego miesiąca, która byłaby rozwiązana po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużenia do dnia porodu.
Wyjątkiem od reguły przedstawionej w art. 177 § 3 Kodeksu pracy jest sytuacja, gdy pracownica została zatrudniona na umowę o pracę na czas określony zawartą w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności.
Obowiązki pracodawcy w przypadku umowy o pracę do dnia porodu
Pracodawca, który uzyska od pracownicy informację, że zaszła w ciążę, a jest zatrudniona na podstawie umowy czasowej, musi dokonać przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu, o ile spełnia wspomniany warunek. Nie może jej również zwolnić, chyba że ogłosi upadłość lub likwidację firmy. W innych przypadkach nie ma możliwości rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem:
- w okresie ciąży,
- w okresie urlopu macierzyńskiego,
- od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części,
- od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części,
- od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu na warunkach urlopu rodzicielskiego albo jego części.
Jeśli chodzi o powinności pracodawcy związane z umową o pracę do dnia porodu, wzór takiej umowy nie jest potrzebny, ponieważ ulegnie przedłużeniu po prostu z mocy prawa, do dnia urodzenia przez pracownicę dziecka. Pracodawca nie musi podejmować więc żadnych dodatkowych czynności w tym zakresie, ale dobrze by było, jeśli informacja o przedłużeniu została przekazana w formie pisemnej. Taki dokument trzeba zarchiwizować w części B akt osobowych pracownicy.
Informacja dotycząca przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu powinna przy tym zawierać:
- dane pracodawcy i pracownicy,
- datę i miejsce przygotowania umowy,
- informacje dotyczące pierwotnej daty rozwiązania umowy, o dokumencie, który potwierdza stan ciąży i podstawie prawnej przedłużenia umowy,
- podpis pracodawcy.
Nie trzeba przy tym wskazywać dokładnej daty porodu w umowie o pracę do dnia porodu, bo w praktyce nie da się go precyzyjnie określić. Wystarczy wpisać termin "do dnia porodu".
Wynagrodzenie i świadczenia socjalne dla pracownic w umowie o pracę do dnia porodu
Pracownica w ciąży uzyskuje normalne wynagrodzenie za wykonywaną pracę, chyba że są wskazania do zwolnienia lekarskiego w czasie ciąży, to będzie jej przysługiwało świadczenie z ubezpieczenia chorobowego.
Umowa o pracę do dnia porodu ulega rozwiązaniu w dniu urodzenia dziecka lub dzieci. Jednocześnie pierwszy dzień po rozwiązaniu takiej umowy będzie pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego.
Co prawda po rozwiązaniu umowy o pracę wygasa tytuł do ubezpieczenia chorobowego, ale pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński. Musi ona złożyć jedynie odpowiednie dokumenty w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Wyzwania dla pracodawców związane z umową o pracę do dnia porodu
Pierwszym wyzwaniem dla pracodawcy w związku z umową o pracę do dnia porodu jest to, jak liczyć trzeci miesiąc ciąży. Dopiero po jego upływie pojawia się konieczność przedłużenia umowy pracownicy. Na próżno w Kodeksie pracy można szukać wytycznych w tym zakresie. Odpowiedź znajduje się za to w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2012 roku o sygn. akt I PK 33/02, OSNP 2004/12/204: "Termin upływu trzeciego miesiąca ciąży oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych". Te zaś mają 28 dni. Trzeba więc przyjąć, że jeden miesiąc jest równy 28 dniom, a upływ trzeciego miesiąca ciąży równa się 84 dniom.
Nie każda umowa z pracownicą w ciąży ulegnie przedłużeniu. Przedsiębiorca nie będzie musiał przedstawiać umowy o pracę do dnia porodu, jeśli pracownica była zatrudniona na podstawie:
- umowy o pracę na zastępstwo,
- umowy o pracę trwającej krócej niż 1 miesiąc – umowy na okres próbny, jeśli zakończenie takiej umowy przypada przed upływem trzeciego miesiąca ciąży,
- umowy cywilnoprawnej,
- umowy na czas określony, na czas wykonywania określonej pracy, jeśli zakończenie takiej umowy przypada przed upływem trzeciego miesiąca ciąży,
- stażu z urzędu pracy.
Umowa o pracę ulega przedłużeniu do dnia porodu pracownicy, co pozwala jej na uzyskanie stabilnej sytuacji finansowej w okresie ciąży i przejście na urlop macierzyński po urodzeniu dziecka.