Stawki VAT 2011 pójdą jeszcze w górę - za dwa lata 25 procent?

Premier Donald Tusk, minister finansów Jacek Rostowski i marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna przedstawili plan szefom klubów parlamentarnych. Rząd szacuje, że zastąpienie obecnie obowiązujących stawek VAT - podstawowa: 22 proc., preferencyjne: 3 i 7 proc. - da od 5 do 7 mld dodatkowych dochodów do budżetu.

Ekonomiści są zgodni. To za mało, by trwale poprawić sytuację finansów publicznych._ - By myśleć o skutecznej walce z deficytem nasze roczne dochody musimy zwiększyć o około 50, 60 mld złotych _ - mówi Money.pl prof. Stanisław Gomułka, były wiceminister finansów.

By to osiągnąć, można albo zmniejszyć wydatki z państwowej kasy, albo dociskać podatkową śrubę. Na to pierwsze się nie zanosi. Eksperci nie mają wątpliwości. Dużo bardziej prawdopodobne są kolejne podwyżki podatków.

_ - To dopiero początek, przez najbliższe dwa lata będziemy świadkami kolejnych decyzji o podwyższaniu stawek VAT. Za rok z 23 na 24 proc., rok później do maksymalnego dopuszczalnego w Unii poziomu - 25 proc. - _mówi *Money.pl *Krzysztof Rybiński, były wiceprezes NBP. - _ Dodatkowe pieniądze jakie przyniesie obecna podwyżka pozwolą zaledwie pokrycie kosztów jakie generuje puchnąca biurokracja. W ostatnich latach rzesza urzędników urosła u nas o 100 tysięcy ludzi - _mówi Rybiński.

[ ( http://static1.money.pl/i/h/43/t36395.jpg ) ] (http://www.money.pl/archiwum/mikrofon/artykul/rybinski;lepiej;byloby;dla;po;gdyby;wybory;wygral;prezes;pis,221,0,639965.html) Rybiński: Lepiej byłoby dla PO, gdyby wybory wygrał prezes PiS
Były wiceszef NBP jest zdania, że rząd nie wydaje się gotowy na jakiekolwiek cięcia kosztów administracji. _ - By zapewnić finansowanie niewydolnego urzędniczego aparatu i próbować jednocześnie zasypać dziurę w budżecie na 90 mld zł, liberalna partia, która przepoczwarzyła się w populistyczną, będzie musiała dalej podnosić podatki _ - kwituje.

_ - Rząd musi głębiej sięgać do naszych kieszeni, ponieważ nie jest w stanie uszczelnić systemu i zapobiec spadkowi wpływów do budżetu - _ uważa prof. Witold Modzelewski, wiceminister finansów w latach 1992-1993, autor ustawy o akcyzie i VAT. - _ Powtarza się sytuacja z początku lat 90. W 1992 roku mieliśmy już podatek w wysokości 25 proc., tylko nie był to VAT, a podatek obrotowy. Wtedy też wpływy z jego tytułu dramatycznie spadały i by zapewnić wpływy do budżetu, stopniowo go podnoszono. Trwało to do 1993 roku. Wtedy wprowadzono podatek VAT - wspomina Modzelewski . _

Jego zdaniem w podobnej sytuacji jak na początku lat 90. jest obecna koalicja PO-PSL. Dodatkową zachętą do kolejnych podwyżek mogą stać się wyższe niż się szacuje wpływy wynikające z przesądzonej przez rząd podwyżki. _ - To może być nawet powyżej 7 mld złotych. Wiele firm wykorzystując podwyżkę VAT, podniesie ceny. Konsumpcji to nie zahamuje, ale zwiększy wpływy, co może być dodatkową pokusą, by za chwilę podnieść podatki jeszcze bardziej - _ uważa prof.Modzelewski.

W tym roku dochody budżetu mają sięgnąć blisko 250 mld zł. Blisko 90 procent tej kwoty to wpływy z podatków. 106 mld zł ma dać VAT.

źródło: MF

Doświadczenia ostatnich lat pokazują, że ten plan wcale nie musi zostać zrealizowany. W pierwszej połowie ubiegłego roku wpływy z VAT były o 12,5 proc. niższe niż w analogicznym okresie roku wcześniejszego.To oczywiście skutek pogorszenia się koniunktury gospodarczej.

W ostatnich latach przychody z VAT stanowiły około 40 proc. wpływów budżetu państwa. W latach 2006-2007 udział VAT-u w strukturze wszystkich dochodów sięgał 43 proc. Na koniec 2009 roku spadł do 38 proc. To przełożyło się na uszczuplenie dochodów państwa o ponad 13 mld zł. Tych pieniędzy bardzo brakowało w ubiegłorocznym budżecie.

Nawet bez podwyżek podstawowa stawka VAT w Polsce należy do najwyższych w Europie. Tylko w 12 krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce przekracza ona poziom 20 proc. Więcej od nas płacą jedynie Duńczycy, Grecy, Węgrzy, Rumuni, Finowie i Szwedzi. Najniższe dopuszczone we Wspólnocie stawki obowiązują na Cyprze i w Luksemburgu. Obywatele tych państw płacą podatek w wysokości 15 proc.

źródło: Komisja Europejska

- kolor zielony - kraje, w których nie zmieniano w minionym roku głównych stawek VAT i w najbliższym roku nie jest to planowane,
- kolor czerwony - kraje, w których albo w trakcie minionego roku podniesiono stawki, albo jest to planowane w najbliższym czasie,
- kolor szary - Irlandia jest wyjątkiem, jedynie tam zdecydowano się na obniżenie podstawowej stawki VAT z 21,5 do 21 proc.

Podwyżka VAT-u to jeden z najpopularniejszych sposobów łatania deficytów budżetowych, które urosły w walczących z kryzysem krajach UE. Aż w dziesięciu europejskich krajach rządzący zdecydowali się na windowanie podatku VAT. Stawki przeważnie podnoszono lub planuje się je podnieść o 1 punkt proc., tak jest w Polsce.

Są jednak i takie kraje jak Litwa, Grecja czy Hiszpania gdzie w przeciągu kilku miesięcy podstawowy VAT rósł o 2 pkt. proc. Rekordzistami są Węgrzy i Rumunii, którzy zdecydowali się wywindować podstawową stawkę, aż o 5 pkt. proc. Ci pierwsi podnieśli ją przed rokiem z 20 do poziomu 25 proc., drudzy przed miesiącem z 19 do 24 proc.

Na podobną skalę podwyżek zdecydowali się Brytyjczycy. W styczniu podnieśli podstawową stawkę z 15 do 17,5 proc. W planach mają kolejną podwyżkę, w kwietniu przyszłego roku do 20 proc.

W większości krajów unijnych obok podstawowego VAT-u, wybrane towary i usługi obciążone są preferencyjnymi stawkami. Za wyjątkiem Luksemburga w którym obowiązują trzy takie stawki, przeważnie są jedna lub dwie. Jedynie Duńczycy od 35 lat konsekwentnie stosują jedną stawkę, która od 1975 roku urosła z 15 do 25 proc.

Wysokość preferencyjnych stawek zaczyna się od 2,1 proc. - taki podatek płaci się kupując na przykład gazety we Francji. Trochę więcej bo 3 proc. płacimy w Polsce, kupując artykuły spożywcze. We Włoszech 4. proc. stawką obciążone są na przykład książki, czy farmaceutyki. Jednak w większości krajów stawki preferencyjne wahają się od 6 do 13,5 proc.

_ [ ( http://static1.money.pl/i/h/74/t20042.jpg ) ] (http://www.money.pl/archiwum/mikrofon/artykul/gomulka;nie;powiem;tuskowi;gdzie;szukac;oszczednosci,64,0,643136.html) Gomułka: Nie powiem Tuskowi, gdzie szukać oszczędności _

Zdaniem ekonomistów nawet kolejne podwyżki podatków mogą nie pomóc w skutecznej walce z deficytem sektora finansów publicznych, który Polska musi zmniejszyć z poziomu 7 do 3 proc. PKB, czyli o około 50-60 mld zł. _ - Rząd musi zerwać z kontynuacją polityki poprzedników, czyli działaniem prowadzącym do wzrostu wydatków publicznych względem PKB - _ mówi prof. Gomułka. Jego zdaniem podnoszenie VAT, bez reformowania wydatków socjalnych może być zbyt słabym sygnałem dla rynków i doprowadzić do znacznego wzrostu kosztów obsługi naszego zadłużenia.

Na konieczność cięcia wydatków socjalnych jako jedyny realny sposób zduszenia deficytu wskazuje też Krzysztof Rybiński. Jego zdaniem nie mamy innego wyjścia jak reformować emerytury oraz ograniczać wydatki na administrację.

-_ Lepiej byłoby nawet gdyby nasz rząd został postawiony pod ścianą, tak ja to się stało w przypadku Węgier, Portugalii czy Grecji. Niestety tak nie jest i do bolesnych reform będziemy zmuszeni za dwa, trzy lata bo na razie rządzący wolą robić uniki _. _ Zdecydowano się na stopniowe podwyższanie VAT bo to nie jest tak bolesne jak na przykład zmiany w PIT czy podwyższenie o kilka punktów procentowych składek rentowych _- dodaje.

Z kolei prof. Witold Modzelewski wskazuje na konieczność uchwalenia nowego prawa podatkowego. Jego zdaniem tylko gruntowna przebudowa systemu, która poprawiłaby ściągalność podatków wykluczyłaby konieczność ich podnoszenia._ _

_ - Niestety na razie nie widać determinacji, by zlikwidować wszystkie złe rozwiązania prawne, którymi obrośliśmy przez ostatnie lata. Powodują one, że ludzie i firmy stosując różne sztuczki furtki jakie daje prawo po prostu nie płacą podatków. Już sam fakt, że dopracowaliśmy się ponad 100 tysięcy interpretacji dotyczących przepisów płacenia VAT jest bardzo wymowny - _ mówi były wiceminister i wskazuje na pozytywny efekt mechanizmu tzw. _ odnowienia podatków _. Po uchwaleniu nowego prawa znacznie poprawia się ściągalność publicznych danin.