Gdyby sytuacja znacznie się pogorszyła, władza w Kijowie zastosowała represje na szeroką skalę, w Polsce może się pojawić fala uchodźców. Co może zaskakiwać, jesteśmy przygotowani na ich przyjęcie. W ośrodkach dla uchodźców czeka 700 miejsc, kolejnych 600 można szybko uruchomić. W razie potrzeby możliwe jest przygotowanie kolejnych.
Międzyresortowe konsultacje w tej sprawie zaczęły się już w momencie, kiedy demonstranci zaczęli okupować Majdan. Scenariusz reagowania na napływ uchodźców przygotowało Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.
W zapewnienia urzędników o gotowości można wierzyć, bo już system został sprawdzony w czasie konfliktu gruzińsko-rosyjskiego w 2009 roku. Do Polski przybyło pięć tysięcy uchodźców i dla wszystkich zostały zorganizowane miejsca.
Jak system ma zadziałać w przypadku uciekinierów z Ukrainy? W pierwszym kroku zaplanowanych są miejsca w już istniejących ośrodkach. W całym kraju jest ich 13, w których obecnie przebywa niecałe dwa tysiące obcokrajowców. Około 700 miejsc jest gotowych od zaraz. Wliczono do tej puli potencjalne lokalizacje w obecnych świetlicach, czy innych pomieszczeniach wspólnych, ale jak przekonuje Ewa Piechota z Urzędu do Spraw Cudzoziemców, _ meble są przygotowane, wystarczy je tylko rozmieścić i w ciągu kilku godzin jesteśmy gotowi _.
Gdyby ta liczba okazała się niewystarczająca, jest jeszcze kolejnych 600 miejsc w pięciu ośrodkach, które już wcześniej pełniły taką funkcję a obecnie stoją puste. Na drodze bezprzetargowej z wolnej ręki może ponownie je otworzyć Urząd do Spraw Cudzoziemców. Nie wymaga to - jak przekonują urzędnicy - dużego nakładu sił i środków. - _ Budynki spełniają warunki, __ są gotowe do otwarcia w każdej chwili _ - przekonuje Ewa Piechota.
To oczywiście tylko założenia i projekty, nikt nie jest w stanie przewidzieć jak sprawdziłyby się w praktyce - _ To, że są w planie rozpisane miejsca w ośrodkach, jeszcze nie znaczy, że rzeczywiście są dostępne od zaraz i są w dobrym stanie _- powątpiewa Łukasz Wenerski, ekspert z Instytutu Spraw Publicznych. Przyznaje jednak, że dobrze iż przy wielogłosie UE w sprawie Ukrainy mamy jakąś czytelną strategię. _ - Takie oddolne inicjatywy, ukierunkowane na pomoc konkretnym ludziom, są kluczowe. Znaczą więcej niż wiele górnolotnych słów nie mających pokrycia w czynach _.
Trzeci krok zakłada tworzenia miejsc w ścisłej współpracy z samorządami. Dotyczy to oczywiście wschodnich województw naszego kraju. W ramach przygotowań do zmierzenia się z niewiadomą, wojewodowie przesłali do MSW listę obiektów rezerwowych. Najczęściej są to niewykorzystane miejsca w internatach, bursach akademickich, czy nawet ośrodkach wypoczynkowych.
Ponadto istnieje w polskim prawie możliwość zamieszkiwania uchodźcy poza ośrodkiem. Dofinansowanie do wynajmowania mieszkania może maksymalnie wynosić 750 złotych miesięcznie na osobę. Obecnie z takiej formy pomocy korzysta prawie półtora tysiąca uchodźców mieszkających w Polsce.
Jak zapewniają eksperci, nie wydaje się, byśmy mogli spodziewać się znacznego napływu. - _ Jeżeli taka migracja by nastąpiła, to w początkowym stadium nie będzie to ogromna grupa. W zależności od skali represji, może to być od kilkuset do kilku tysięcy osób _- przekonuje Łukasz Wenerski. Jego zdaniem ukraińska władza nie odważy się wprowadzić aż takich represji, które zmuszą do masowego opuszczania kraju. Jednakże mogą one dotknąć grupę tych najbardziej zaangażowanych osób i to na pomoc im właśnie powinniśmy być przygotowani.
Na następnej stronie przeczytasz, ile jest pieniędzy na pomoc uchodźcom
Zdaniem doktora Sławomira Klimkiewicza, specjalisty zarządzania kryzysowego i migracji z Collegium Civitas, nie grozi nam jednak fala, z która nie bylibyśmy sobie w stanie poradzić. - _ Z mojej praktyki wynika, że Urząd do Spraw Cudzoziemców jest w stanie elastycznie reagować na zmieniającą się sytuacje. Tak stało się w 2009 roku z Gruzinami, dość nagle pojawiło się ich pięć tysięcy i nie sprawiło to żadnych problemów. _
Na pomoc socjalną dla cudzoziemców UdSC ma blisko 43 miliony w swoim rocznym budżecie. Gdyby suma okazała się niewystarczająca, jego szef może wystąpić do Ministerstwa Finansów o zwiększenie budżetu nawet do 100 milionów. W minionym roku spożytkowano na ten cel prawie 52 miliony, a w 2012 niecałe 43 miliony. Można więc założyć, że zaplanowane w projekcie budżetowym środki trzeba będzie zwiększyć nawet i bez dużego napływu z Ukrainy.
W dokumencie przygotowanym przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa uwzględniono też możliwość szukania wsparcia w UE. W przypadku masowego napływu uchodźców MSW może wystąpić do właściwych organów Unii Europejskiej z wnioskiem o podjęcie przez Radę Unii Europejskiej decyzji o udzieleniu ochrony czasowej cudzoziemcom na terytorium UE, w tym na terenie Polski. Wtedy działania finansowane będą ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców. Jak dowiedzieliśmy się w MSW łączna wartość wnioskowanej pomocy powinna przekraczać 10 procent wartości danego programu rocznego EFU, czyli około 1,5 mln złotych.
Proces przyjmowania uchodźców w Polsce dotyczy oczywiście nie tylko problemów, które mogą pojawić się w wyniku wydarzeń w Kijowie. Koordynatorem wszelkich działań w tym zakresie jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Przewidziano współpracę z MSZ, MON, MG ale też i resortem zdrowia i edukacji narodowej. Rozpisano też zadania dla ABW, Agencji Wywiadu i wojewodów.
- _ Znam te ustalenia, kompetencje są jasno podzielone i jestem przekonany, że nawet uwzględniając bardzo zły scenariusz rozwoju wypadków na Ukrainie, ten plan wypali. Choć oczywiście nie życzymy sobie, by w ogóle do jego sprawdzenia doszło _ - mówi dr Klimkiewicz.
Rzeczywiście, nawet pobieżna lektura przekonuje, że pomyślano o wielu szczegółach. Wiadomo już nawet, że w przypadku pojawienia się dużych grup uchodźców za zorganizowanie w ośrodkach zajęć rekreacyjno-sportowych dla dzieci i młodzieży odpowiadać będzie Ministerstwo Edukacji Narodowej, a zapewnieniem opieki zdrowotnej i pomocy psychologicznej w ośrodkach zajmie się Ministerstwo Zdrowia.
Wnioski o przyznanie statusu uchodźcy w Polsce nadaje się cudzoziemcowi, który spełnia warunki określone w Konwencji Genewskiej i Protokole Nowojorskim. Pełna definicja mówi o osobie, która _ na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się na skutek podobnych zdarzeń poza państwem swojego dawnego stałego zamieszkania nie może lub nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa _.
(red. BCh)