Narcyza Żmichowska urodziła się 4 marca 1819 roku w Warszawie w zubożałej rodzinie ziemiańskiej. Jej matka zmarła wkrótce po porodzie, a Narcyza zamieszkała u rodziny na Podlasiu. Kształciła się na pensji Zuzanny Wilczyńskiej i w stołecznym Instytucie Guwernantek m.in. pod kierunkiem Klementyny Hoffmanowej. Później objęła posadę guwernantki u hrabiostwa Zamoyskich, z którymi wyjechała do Paryża. Tam nawiązała kontakt ze swoim bratem Erazmem, który zachęcił ją do podjęcia studiów w Biblioteque Nationale. Była jedną z pierwszych kobiet bywających na spotkaniach w Akademii Francuskiej. Czytaj także: Tłum żegnał Violettę Villas. Nie obyło się bez skandalu Wyjazd do Francji pozwolił jej nie tylko zdobyć gruntowne wykształcenie, ale także przyczynił do radykalizacji poglądów. Po powrocie do kraju Żmichowska została nauczycielką w dworku Kisieleckich koło Łomży. Podczas częstych wizyt w Warszawie zaczęła obracać się w środowisku intelektualistów m.in. grupy literackiej tzw. Entuzjastek i Entuzjastów oraz pisać
artykuły, które ukazywały się "Przeglądzie Naukowym", "Pierwiosnku" oraz "Pielgrzymie". Aktywnie działała także w środowisku stołecznych emancypantek, współpracując również przy działaniach konspiracyjnych. Żmichowska prowadziła także obszerną korespondencję z przyjaciółkami i współpracowniczkami, na podstawie której niektórzy badacze podejrzewają ją o skłonności homoseksualne. W listach zawarła również wiele ze swoich nowoczesnych i feministycznych jak na ówczesne czasy poglądów. Jako wykształcony pedagog postulowała stworzenie kompleksowego programu edukacji dla dziewcząt. Proponowała dwa wzorce kształcenia - praktyczny dla panien chcących skupić się na życiu rodzinnym i macierzyństwie oraz naukowy - dla dziewcząt planujących pogłębioną edukację. Jej zdaniem edukacja była niezwykle ważna dla kobiet, pozwalając im na samodzielność i rzeczywisty wybór dziedziny życia, w jakiej pragnęły się realizować. Całość programu kształcenia dla panien miała na celu rozwój osobistej inteligencji i niezależnego
postrzegania, w duchu patriotyzmu i miłości ojczyzny. Dziewczęta miały pobierać nauki w zakresie historii, geografii, arytmetyki, wiedzy przyrodniczej oraz języków. Czytaj także: Dziennikarze obywatelscy apelują do władz miasta o ulicę Vaclava Havla W latach 1842–1845 Żmichowska przeniosła się do Rzeczycy (obecnie woj. łódzkie). Otworzyła tam nielegalnie szkołę oraz napisała swoją najważniejszą powieść pt. "Poganka". W kolejnych latach angażowała się w działalność konspiracyjną współpracując na terenie Wielkopolski z Towarzystwem Demokratycznym Polskim i kolportując podziemne wydawnictwa. W 1846 roku wróciła do Warszawy, gdzie stworzyła pensję dla dziewcząt. Za działalność konspiracyjną trafiła o więzienia, najpierw w Warszawie, następnie w Lublinie, które później zamieniono na areszt domowy. Pod koniec lat 50. XIX w. pozwolono jej na powrót do stolicy, gdzie kontynuowała działalność pisarską, a przyjaciele pomogli w wydaniu zbiorowej publikacji jej utworów. Do jej najbardziej znanych książek Żmichowskiej
należały m.in. oprócz "Poganki" także "Dwoiste życie" i "Wolne chwile Gabryelli". Napisała również "Wykład nauk przeznaczonych do pomocy w domowym wychowaniu panien". Jej twórczość skupiała się przede wszystkim na problematyce społecznej, przedstawiając bohaterów walczących o realizację swoich zamierzeń. Postulowała również rozwój narodu oparty na demokracji, postępie cywilizacyjnym i rzetelnej pracy obywateli na rzecz dobra własnego i wspólnego. Nawoływała równocześnie także do równouprawnienia i emancypacji kobiet. Jej nowoczesne jak na tamten okres poglądy sprawiały, że często była krytykowana i nierozumiana. Okres spokojnej pracy twórczej przerwało powstanie styczniowe. Choć nie cieszyło się ono jej poparciem, wspomagała jego uwięzionych uczestników. Później ponownie udała się do Paryża i podjęła tam m.in. studia na Sorbonie. Po powrocie do kraju zamieszkała u krewnych na wsi. Kilka lat później ciężko zachorowała. Narcyza Żmichowska zmarła 25 grudnia 1876 roku w Warszawie. Spoczęła na warszawskich
Powązkach. Codziennie najświeższe informacje z Warszawy na Twoją skrzynkę. Zapisz się do newslettera!
