"Kręgi obcości" - taki tytuł nosi najnowsza książka Michała Głowińskiego. "To autobiografia człowieka, który całe życie czuł, że musi coś ukrywać i teraz dopiero, w wieku 76 lat, otwarcie opowiada o swoim życiu" - powiedział Ireneusz Krzemiński.
"Najnowsza książka Michała Głowińskiego - +Kręgi obcości+ to autobiografia człowieka, któremu przez całe życie towarzyszyło poczucie inności, wyalienowania. Głowiński w Polsce czuł się +inny+ i +obcy+ jako Żyd, który przeżył zagładę ukrywając się, a także jako homoseksualista, o czym autor po raz pierwszy otwarcie pisze" - mówił Ireneusz Krzemiński na poniedziałkowym spotkaniu z Głowińskim w Warszawie.
"Wyszedłem z piwnicy. Przestałem się bać. Mogę wreszcie mówić o sobie publicznie" - przyznał Głowiński na poniedziałkowym spotkaniu. Jego wspomnienia to także opowieść o epoce PRL-u - uczony, zajmujący się przez wiele lat zjawiskiem nowomowy, przytacza wiele historii, które obnażają absurdy tamtych czasów.
"Zdarza mi się słyszeć, że jestem pisarzem. Kwalifikacja ta, gdy do mojej skromnej osoby odniesiona, budzi onieśmielenie i nawet zażenowanie, bo dla mnie +pisarz+ to wielkie słowo. (...) Jestem doskonale świadom, jak niewiele w tej dziedzinie umiem i jak ograniczone są moje możliwości. Nie potrafię operować fikcją, nie potrafię zbudować porządnej, chciałoby się powiedzieć długodystansowej fabuły, jestem skazany na opowiadanie o tym, co sam zobaczyłem i sam przeżyłem" - mówił Głowiński.
Michał Głowiński urodził się w 1934 r. w Pruszkowie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Podczas okupacji wiele osób z jego rodziny zginęło w warszawskim getcie, sam Głowiński ocalał. Irena Sendlerowa umieściła chłopczyka u Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny w Turkowicach koło Hrubieszowa.
Okupacyjne losy rodziny Głowiński opisał w opublikowanej w połowie lat 90. XX w. książce "Czarne sezony". Pisze w niej również o atmosferze niepewności, jaka panowała w jego rodzinie po wojnie, czy można przyznawać się do żydowskiej tożsamości. "W ogóle do przełomu ustrojowego unikałem rozmów na tematy żydowskie" - wspominał Głowiński w wywiadzie dla "Gazety Wyborczej". Pisarz przyznaje, że uważa "Czarne sezony" za "najważniejszą książkę życia".
"Michał Głowiński, najwybitniejszy znawca języka polskiej propagandy czasów komunizmu, teoretyk literatury, eseista i pisarz po studiach polonistycznych w 1958 r. związał się na stałe z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Każdy student i badacz literatury w Polsce zna +Słownik terminów literackich+, którego jest współautorem. Do klasyki polonistyki weszły też m.in. jego książki z teorii prozy i komunikacji +Powieść młodopolska+, +Gry powieściowe+ i +Style odbioru+" - przypomniał Ireneusz Krzemiński na spotkaniu z Michałem Głowińskim zorganizowanym w poniedziałek w Warszawie.
"Głowińskiemu zawdzięczamy też błyskotliwe szkice o poezji, m.in. Tuwima i Leśmiana. Od połowy lat 60. zaczął prowadzić regularne notatki, w których zapisywał swoje uwagi o nowomowie PRL-u. Teksty i wypowiedzi na ten temat publikował najpierw w drugim obiegu, m.in. w piśmie +Kultura Niezależna+", a później w ukazujących się już w III Rzeczypospolitej książkach: +Marcowe gadanie+ (notatki z lat 1966-70), +Peereliada+" (z lat 1976-81), +Mowa w stanie oblężenia+ (1982-85), +Końcówka+ (1985-89)" - wyliczał Krzemiński.
Głowiński wprowadził - za Orwellem - do szerokiego obiegu powszechnie dziś używany termin "nowomowa". Jest badaczem, który to zjawisko na gruncie polskim najpełniej opisał. Mechanizmom komunistycznej propagandy poświęcił wiele swoich prac (m.in. "Nowomowa po polsku", "Marcowe gadanie", "Peereliada").
Książka "Kręgi obcości" ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.(PAP)
aszw/ hes/ jbr/
