Kto może przeprowadzić kontrolę
W świetle obowiązującego w naszym kraju prawa uprawnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej posiadają urzędnicy urzędu skarbowego oraz inspektorzy Urzędu Kontroli Skarbowej. Generalnie obowiązuje zasada, zgodnie z którą inspektorzy UKS zajmują się „dużymi” podatnikami, natomiast urzędnicy US kontrolują osoby fizyczne oraz małe firmy.
Pomimo, że każdy z tych organów posiada własną procedurę działania, to zakres praw i obowiązków nie różni się zbytnio od siebie.
Obowiązki i prawa podatnika
Podstawowym obowiązkiem kontrolowanego podatnika jest umożliwienie przeprowadzenia kontroli inspektorowi UKS lub urzędnikowi US. W szczególności do obowiązków podatnika należy nieodpłatne:
- udostępnienie obiektów, urządzeń i składników majątkowych, których badanie wchodzi w zakres kontroli,
- zapewnienie wglądu w dokumentację i prowadzone ewidencje objęte zakresem kontroli,
- umożliwienie filmowania i fotografowania oraz dokonywania nagrań dźwiękowych, jeżeli film, fotografia lub nagranie może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli,
- przedstawienie, na żądanie inspektora, tłumaczenia na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji finansowo-księgowej,
- przeprowadzenie inwentaryzacji na żądanie i w niezbędnym zakresie określonym przez inspektora,
- zapewnienie warunków do pracy kontrolerom, w tym, w miarę możliwości, samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów.
Dodatkowo, w przypadku kontroli przeprowadzanej przez inspektorów UKS podatnik ma obowiązek m.in. sporządzenia kopii dokumentów określonych przez inspektora, udostępnienia środków łączności, a także innych koniecznych środków technicznych, jakimi dysponujemy w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności kontrolnych.
_ Jednakże, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 lutego 2001 r., za powyższe czynności podatnikowi powinny zostać zwrócone koszty związane z ich wykonywaniem. Natomiast jeżeli podatnik nie jest w stanie zapewnić kontrolerom odpowiednich warunków do pracy, ma on obowiązek wydać im wszelkie ewidencje i dokumenty na czas trwania postępowania kontrolnego. _
Kontrolowany podatnik powinien się również liczyć z możliwością:
- wezwania do złożenia oświadczenia o stanie majątkowym na określony dzień oraz,
- przesłuchania w charakterze strony.
_ W sytuacji, gdy podatnik nie może być obecny podczas kontroli, ma prawo (obowiązek) do wskazania na piśmie osoby upoważnionej do działania w jego imieniu. _W sytuacji, gdy podatnik nie może być obecny podczas kontroli, ma prawo (obowiązek) do wskazania na piśmie osoby upoważnionej do działania w jego imieniu.
Z czynności kontrolnych przeprowadzanych podczas nieobecności podatnika inspektor lub urzędnik sporządza protokół, który powinien zostać niezwłocznie przedstawiony podatnikowi.
_ Po zakończeniu kontroli sporządzany jest protokół, który podpisują osoby w niej uczestniczące. Jeżeli kontrola była przeprowadzana przez UKS, to w terminie 3 dni od jej zakończenia podatnik ma możliwość złożenia na piśmie wyjaśnień lub zgłoszenia zastrzeżeń do treści protokołu (w przypadku kontroli US 14 dni). _Po zakończeniu kontroli sporządzany jest protokół, który podpisują osoby w niej uczestniczące. Jeżeli kontrola była przeprowadzana przez UKS, to w terminie 3 dni od jej zakończenia podatnik ma możliwość złożenia na piśmie wyjaśnień lub zgłoszenia zastrzeżeń do treści protokołu (w przypadku kontroli US 14 dni).
Po ustosunkowaniu się do wyjaśnień i zastrzeżeń UKS ma obowiązek przedstawienia podatnikowi dokumentów oraz ustaleń pokontrolnych. Następnie w terminie 3 dni podatnik ma prawo zażądać uzupełnienia tej dokumentacji. Można również zażądać przeprowadzenia ponownej oceny zebranej dokumentacji z punktu widzenia możliwości weryfikacji ustaleń kontroli.
Po rozpatrzeniu zastrzeżeń inspektor UKS wydaje decyzję – jeżeli wnioski pokontrolne dotyczą podatków i innych należności budżetowych (określona została inna wysokość należności podatkowej), lub wynik kontroli – jeżeli nie stwierdzono żadnych uchybień bądź były one innego rodzaju niż podatkowe.
_ Od decyzji pokontrolnej podatnikowi przysługuje – w terminie 14 dni od doręczenia - prawo odwołania do II instancji, czyli izby skarbowej. Odwołanie należy złożyć za pośrednictwem inspektora UKS lub urzędnika US. _Od decyzji pokontrolnej podatnikowi przysługuje – w terminie 14 dni od doręczenia - prawo odwołania do II instancji, czyli izby skarbowej. Odwołanie należy złożyć za pośrednictwem inspektora UKS lub urzędnika US.