W okresie programowania 2007 -2013 w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności pojawiają różne trudności u Beneficjentów w zakresie kwalifikowalności poniesionych wydatków.
Trudności przede wszystkim pojawiają się z uwagi na brak precyzyjnych przepisów. Szczególny problem występuje przy kwalifikacji podatku od towarów i usług w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Wydatki określa rozporządzenie
Minister Rozwoju Regionalnego w dniu 19.09.2008 roku (MRR/KL/1/09/08) zatwierdził wytyczne w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach POKL (druga wersja). Wytyczne te zostały opracowane w oparciu o art. 26 ust. 1 pkt 6 oraz art. 35 ust. 3 pkt 11 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658 oraz z 2007 r. Nr 140, poz. 984) oraz pkt 2.3 Krajowych wytycznych dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013.
Rozdział 4.7 tych wytycznych Minister Rozwoju Regionalnego poświęcił kwestii podatku od towarów i usług. Pomimo, że Ministerstwo zastrzegło w powyższych wytycznych, iż Instytucja Pośrednicząca nie może ustanawiać bardziej restrykcyjnych zasad kwalifikowalności wydatków niż określone w przedmiotowych wytycznych, dla Beneficjenta wytyczne te mogą wydawać się zbyt skromne.
W związku z tym omawiając kwalifikowalność podatku VAT w pierwszej kolejności należy przytoczyć ogólną kwalifikowalność wydatków w ramach POKL.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego wskazuje w wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, _ iż wydatek spełniający warunki umożliwiające jego całkowite lub częściowe pokrycie środkami przeznaczonymi na realizację POKL - uznaje się za wydatek kwalifikowany _. Oczywiście sama definicja przytoczona przez Ministerstwo wydaje się zbyt uboga dla prawidłowej oceny kwalifikowlaności wydatków. W związku z tym należy odwołać się do rozdziału 3 wytycznych, gdzie Ministerstwo opisuje niezbędne warunki jakie musi spełniać wydatek by uznać go za kwalifikowany.
Można zaliczyć VAT, jeśli nie da się go odzyskać
Wszystkie wydatki *w ramach POKL są kwalifikowalne, jeśli: * *są niezbędne do realizacji projektu a *więc mają bezpośredni związek z celami projektu; nie są zawyżone w stosunku do cen rynkowych oraz spełniają wymogi efektywnego zarządzania kosztami; zostały faktycznie i ostatecznie poniesione; są udokumentowane; zostały przewidziane w budżecie projektu oraz są zgodnie z zasadami tworzenia budżetu w ramach POKL; są zgodne z wytycznymi, przepisami prawa krajowego i wspólnotowego. W powyższych warunkach należy również rozpatrywać kwalifikowalność podatku od towaru i usług.
_ Zgodnie z art. 11, pkt. 2a Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1081/2006 - podatek od towarów i usług może być uznany za wydatek kwalifikowany tylko wówczas gdy został rzeczywiście i ostatecznie poniesiony przez Beneficjenta oraz gdy ten Beneficjent nie ma prawnej możliwości odzyskania podatku od towarów i usług. _ Tak więc problem kwalifikowalności podatku VAT należy rozpatrywać w dwóch nierozłącznych aspektach_ . Po pierwsze _ - musi być rzeczywiście i ostatecznie poniesiony. _ Po drugie _ - Beneficjent nie ma prawnej możliwości odzyskania podatku od towarów i usług.
**
Co to znaczy: faktyczne poniesienie wydatku?**
Przez faktyczne poniesienie wydatku należy rozumieć wydatek środków pieniężnych z kasy lub rachunku bankowego Beneficjenta. Dowodem poniesienia wydatku jest opłacona faktura VAT lub inny dokument księgowy o równoważnej wartości dowodowej wraz z dowodami zapłaty. Parlament Europejski i Rady zwraca jednak uwagę, iż wydatek musi być poniesiony ostatecznie przez Beneficjenta.
Kiedy nie można odzyskać VAT?
Natomiast przy ocenie możliwości odzyskania podatku od towarów i usług należy rozpatrywać w oparciu o polskie prawo podatkowe, czyli o przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług oraz Rozporządzenia. Beneficjent winien określić czy realizowany projekt w ramach POKL, podlega czynności opodatkowanej, wyłączonej, czy też zwolnionej od podatku od towarów i usług w oparciu o ustawę od towarów i usług.
Opodatkowanie, zwolnienie, czy tez wyłączenie spod opodatkowania należy rozpatrywać w aspekcie przedmiotowym i podmiotowym bowiem polskie prawo podatkowe zwalnia od podatku od towarów i usług niektóre czynności jak również i niektórych podatników.
Zgodnie z ustawą od podatku od towarów i usług (art. 86) podatnik _ ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie w jakim towary i usługi (wydatki) są wykorzystywane do czynności opodatkowanych _. Ta sama zasada obowiązuje przy zwrocie podatku na rachunek podatnika, oczywiście z uwzględnieniem innych przepisów. Analizując odwrotność tego przepisu - w przypadku gdy zakupy towarów i usług dotyczą czynności nieopodatkowanej podatnik nie ma prawnej możliwości odzyskania omawianego podatku.
Ustawodawca również w art. 88 wymienia towary i usługi przy nabyciu przez podatnika od których nie przysługuje podatnikowi obniżenie (zwrotu) kwoty podatku naliczonego. Pomimo, że związane są z czynnościami opodatkowanymi.
Czynności opodatkowane
Jakie czynności zatem podlegają opodatkowaniu? Ustawa od podatku od towarów i usług w art. 5 wskazuje, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: _ odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju; eksport towarów; import towarów; wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju; wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. _
Natomiast wymienione przez ustawodawcę w art. 43 i art. 82 ustawy czynności są zwolnione od podatku. Usługi te wymienione są w załączniku nr 4 do ustawy o VAT (dotyczy art. 43).
Beneficjent, w przypadku realizowania projektu, który podlega czynnościom zwolnionym lub/i wyłączonym z opodatkowania ma prawo uznać podatek od towarów i usług jako wydatek kwalifikowany w ramach POKL. Również w przypadku gdy Beneficjent realizuje projekt, który podlega opodatkowaniu może uznać podatek od towarów i usług za kwalifikowany, jeśli nabyte towary lub/i usługi znajdują zastosowanie w art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług.
**
Zwolnienie podmiotowe i przedmiotowe**
Ustawodawca w ustawie od podatku od towarów i usług wskazuje podmioty zwolnione od opodatkowania lub/i podmioty, których nie uznaje się za podatników od towarów i usług. Miedzy innymi zgodnie z art. 113 ustawy, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty netto 50.000,00 zł.
Do wartości sprzedaży nie wlicza się towarów, które są zaliczane przez podatnika do aktywów trwałych. Ponadto przykładowo w art. 15 ustawy ustawodawca wskazuje, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Jeżeli zatem Beneficjent należy do grupy podatników zwolnionych od podatku lub/i wyłączonych spod opodatkowania może uznać w ramach realizowanego projektu POKL podatek od towarów i usług za wydatek kwalifikowany pomimo, że realizowany projekt może podlegać opodatkowaniu.
W praktyce również zdarza się, że Beneficjent ponosi koszty (wydatki), które wykorzystuje do czynności zarówno opodatkowanej jak i czynności zwolnionej lub/i wyłączonej z opodatkowania.
Zgodnie art. 90 ustawy, podatnik w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
W tym przypadku podatek VAT będzie kwalifikowany tylko w zakresie jakim dotyczy wydatków związanych z realizacja projektu podlegającego czynności zwolnionej lub/i wyłączonej z opodatkowania.
Należy tutaj przytoczyć, iż Minister Rozwoju Regionalnego w wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach POKL w rozdziale 4.7 wskazuje, że _ jeżeli podatek od towarów i usług zapłacony w związku z dokonaniem wydatku kwalifikowanego może być częściowo odzyskany, kwalifikowana jest ta część podatku od towarów i usług, która nie może zostać odzyskana. _
Kłopoty ze stosowaniem proporcji
Natomiast w przypadku, gdy Beneficjent nie ma możliwości wyodrębnienia całości lub części kwot podatku związanych z czynnościami opodatkowanymi oraz zwolnionymi i/lub wyłączonymi spod opodatkowania, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego tylko o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. W tej części proporcji, Beneficjent nie ma prawa uznać podatek od towarów i usług jako wydatek kwalifikowany. Pozostała kwota może stanowić wydatek kwalifikowany o ile oczywiście spełnia pozostałe warunki.
Proporcję ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Proporcję, tą określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.
Problemem dla Beneficjentów może stanowić korekta podatku VAT (proporcja) sporządzona przez Beneficjenta po zakończeniu roku podatkowego w którym Beneficjent rozliczał się na zasadach wyżej wskazanych. Winien on bowiem proporcje skorygować obliczając proporcje dla roku zakończonego uwzględniając dane z tego roku (art. 91 ustawy). Może mieć to wpływ na wysokość kwalifikowalności podatku VAT. Beneficjent w takim przypadku będzie zobowiązany do zwrotu nadmiernie pobranej kwoty refundacji.
Autor jest ekspertem podatkowym, Certyfikowanym Księgowym, wykładowcą Sopockiej Szkoły Wyższej w Sopocie, członkiem komisji Oceny Projektów w WUP Gdańsk.