Przedsiębiorcy często mają problem z nierzetelnymi dłużnikami starającymi się uniknąć spłaty długów poprzez pozbycie się majątku, z którego mogłaby zostać wyegzekwowana należność. Co w takiej sytuacji pozostaje wierzycielowi? Pod pewnymi warunkami ma on jeszcze szansę odzyskać swoje pieniądze, umożliwia to instytucja tzw. "skargi pauliańskiej".
Wprowadzona przez art. 257 Kodeksu Cywilnego skarga pauliańska, uprawnia wierzyciela do zaskarżenia transakcji sprzedaży bądź przekazania majątku osobie trzeciej w momencie, gdy ma ono wpływ na zaspokojenie jego roszczeń. Dla jej skuteczności niezbędne jest spełnienie kilku warunków, gwarantujących, że pozbycie się majątku, z którego mógł być uregulowany dług dokonane zostało świadomie w celu uniknięcia jego spłaty.
Takie przesłanki zachodzą przede wszystkim w najbardziej typowych sytuacjach, czyli kiedy transakcja przeprowadzona jest między członkami rodziny. Osobie, nawet obcej, na rzecz której dokonano sprzedaży powodującej niewypłacalność dłużnika także należy wykazać, że brała udział w transakcji znając jego sytuację majątkową (lub mogąc ją poznać przy zachowaniu należytej staranności). Warunek ten nie dotyczy osób dłużnikowi bliskich (np. członków rodziny), zakłada się bowiem, że wiedzą one o roszczeniach wierzyciela wobec ojca czy brata. Nie trzeba też sprawdzać, czy o długu wiedziały osoby, którym przekazano coś nieodpłatnie.
Skarga paulińska nie ma na celu utrudnień dla nabywców działających w dobrej wierze - jest jedynie metodą ochrony przed osobami nieuczciwymi, chcącymi się od należnych płatności uchylić. Niesie jednak za sobą pewne niebezpieczeństwa, nieczęsto bowiem kupujący zastanawia się nad długami i sytuacją majątową sprzedawcy, choć mógłby tego dokonać.
W przypadku więc, gdy nieopatrznie kupiliśmy samochód, nie zdając sobie sprawy, że spowoduje to niewypłacalność sprzedającego go nam znajomego, możemy jeszcze uniknąć jego utraty, nawet jeśli sąd uzna, że mogliśmy zdobyć więcej informacji. Musimy jednak wskazać, że znajomy dysponuje jeszcze majątkiem, z którego może zaspokoić roszczenie.