Strata z działalności. Jak i kiedy można rozliczyć?

Strata podatkowa z działalności gospodarczej to zapewne duży problem z uwagi na to, że prowadzenie firmy wymaga ponoszenia stałych wydatków, na które trzeba posiadać środki. Warto wobec tego wiedzieć, że jednym ze sposobów zminimalizowania negatywnych skutków straty jest możliwość jej odliczenia od dochodów uzyskanych w latach następnych. Tym samym zmniejsza ona w praktyce podatek dochodowy.

Wynikiem działalności firmy prowadzonej w danym roku podatkowym może być dochód lub strata. Mówiąc w dużym uproszczeniu, bilans ten uzyskuje się obliczając różnicę między przychodem firmy, a kosztami jego uzyskania. Jeśli koszty przekraczają przychody, firma notuje stratę – tym wyższą, im wyższa jest ta różnica. Warto tutaj jednak zauważyć, że kwoty odjęte od dochodu nie powiększają straty (np. składki społeczne ZUS). W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej stratę generują koszty zapisane w KPiR.

Ujemny wynik finansowy firmy może wynikać m.in. z następujących przyczyn:

• - Nieprzewidzianych zdarzeń losowych, np. zniszczenie, kradzież, czy dewastacja mienia firmy, klęski żywiołowe, niekorzystne dla działalności zmiany w przepisach.
• - Nietrafionych decyzji gospodarczych przedsiębiorcy, np. poczynienia inwestycji w środki trwałe, którą trzeba było zaniechać na skutek zmiany sytuacji na rynku.
• - Na skutek przedwczesnego wycofania z użycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w związku z ich nadmiernym zużyciem lub zmianą rodzaju działalności.
• - Nietrafionej produkcji lub nabycia towaru, na który nie ma w danym momencie zapotrzebowania na rynku.
• - Nieprzewidzianych działań konkurencji lub zachowania klientów.

Wykazanie straty wiąże się z tym, że podatku dochodowego nie trzeba płacić. Jednocześnie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych umożliwiają przedsiębiorcom rozliczenie straty poniesionej w danym roku podatkowym w kolejnych, następujących po sobie 5 latach podatkowych. Rozliczenia dokonuje się odliczając stratę od dochodu, przy czym nie w całości. W jednym z wybranych 5 lat można odliczyć maksymalnie 50% kwoty straty, zaś w drugim (innym) roku pozostałe 50%.

Warto pamiętać, że straty nie można wykazać wśród kosztów (nie zapisuje się jej w KPiR), ale odejmuje od dochodu (analogicznie, jak można zrobić w przypadku składek społecznych ZUS). Co za tym idzie, ujęcie w rozliczeniach 50% straty z jednego roku nie może doprowadzić do powiększenia straty w innym roku.

Co istotne, wspomniane ograniczenie 50% odnosi się tylko do straty z danego roku podatkowego. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby w jednym roku obniżyć dochód o 50% strat z kilku poprzednich lat, o ile tylko spełniona jest wspomniana zasada 5 lat. Oczywiście, aby móc dokonać odliczenia dochodu, ten dochód musi w ogóle występować – odliczenie straty nie może być od niego wyższe.

Przedsiębiorca samodzielnie decyduje o tym, jakie straty w danym okresie chce rozliczyć. Musi tylko pamiętać o limicie czasowym. Podejmując taką decyzję warto wziąć pod uwagę przewidywaną wielkość dochodu w danym roku i prognozy na lata następne, a także możliwości innych odliczeń od dochodu (ulgi, składki ZUS itp.).

_ Przykład _

_ Przedsiębiorca w zeznaniach rocznych za lata 2011 i 2012 wykazał straty, odpowiednio w wysokości 5000 zł i 8000 zł. W roku 2013 osiągnął natomiast dochód w wysokości 20000 zł. W związku z tym w zeznaniu rocznym za rok 2013 r. składanym do 30 kwietnia 2014 roku, przedsiębiorca odlicza od dochodu: stratę za 2011 rok w wysokości 2500 zł oraz stratę za 2012 rok w wysokości 4000 zł. Do rozliczenia w kolejnych latach pozostanie po 50% strat z każdego z tych lat, oczywiście o ile przedsiębiorca osiągnie dodatni wynik finansowy. W sytuacji, gdy w kolejnych 5 latach podatkowych nie wystąpi dochód, rozliczenie straty nie będzie możliwe. _

Poniesioną w danym roku stratę z działalności gospodarczej przedsiębiorcy najczęściej rozliczają w zeznaniach rocznych składanych PIT składanych w następnych latach. W praktyce jest również możliwe szybsze rozliczenie straty poprzez uwzględnienie jej przy obliczaniu zaliczek miesięcznych na podatek dochodowy od osób fizycznych. Przepisy nie przewidują w tym zakresie żadnych dodatkowych ograniczeń. Dlatego 50% straty z ubiegłego roku można rozliczyć już w zaliczce za styczeń następnego roku. Jeżeli przedsiębiorca odlicza stratę w rocznym PIT, powinien wpisać odpowiednią kwotę w poz. 137 formularza PIT-36 (lub w poz. 34 w PIT-36L).

Przedsiębiorca może odliczyć stratę tylko od dochodów z działalności gospodarczej, z której strata wyniknęła. Nie jest więc możliwe odliczenie straty od dochodów z innych źródeł, np. stosunku pracy. Przepisy nie precyzują jednak, że dochody muszą pochodzić dokładnie z tej firmy, która stratę wygenerowała. Jeżeli np. firma przekształci się z jednoosobowej działalności w spółkę, nie spowoduje to utraty możliwości odliczenia straty od dochodów spółki. Zachowane bowiem zostaje źródło przychodów, czyli działalność gospodarcza.

Analogicznie dzieje się w przypadku, w którym przedsiębiorca zamknął działalność, która wygenerowała stratę, a następnie przed upływem wspomnianych 5 lat otworzy nową działalność, która wygeneruje dochód. Od niego również można odjąć tę stratę z poprzedniej (zamkniętej) działalności gospodarczej.

Również zmiana formy opodatkowania nie ma zasadniczo wpływu na możliwość odliczenia straty. Jeżeli przedsiębiorca rozliczał się na zasadach ogólnych i przeszedł na opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, ma możliwość odliczenia straty z lat ubiegłych w składanym PIT-28 (poz. 64). W takim przypadku strata odliczana jest od przychodu a nie od dochodu, z zachowaniem zasady możliwości odliczenia maksymalnie 50% straty w danym roku podatkowym.

Odliczenie jest także możliwe w sytuacji gdy przedsiębiorca prowadzi działalność opodatkowaną jednocześnie ryczałtem (działalność prowadzona samodzielnie) oraz na zasadach ogólnych (działalność prowadzona w spółce). Skorzystanie z odliczenia straty od dochodu nie jest możliwe jedynie w przypadku opodatkowania na podstawie karty podatkowej.