Towar niezgodny z umową. Jakie prawa przysługują kupującemu?

Co zrobić w przypadku, gdy towar (niezależnie od tego, czy są to buty, komputer czy samochód), który otrzymaliśmy od sprzedawcy nie jest taki, na jaki się z nim umawialiśmy? Najlepszym wyjściem wcale nie musi być skorzystanie z gwarancji, która często obejmuje tylko kilka miesięcy. Żeby szybciej otrzymać odpowiedź, często lepiej jest zgłosić sprzedawcy niezgodność towaru z umową, co konsument może zrobić de facto w ciągu 26 miesięcy od przekazania towaru (i dwóch miesięcy od jej stwierdzenia). Jednak nie we wszystkich przypadkach jest to możliwe.

Zasady dotyczące zgłaszania tego faktu reguluje ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, czyli transakcji, której przedmiotem jest rzecz ruchoma, a odbiorcą – osoba fizyczna nieużywająca towaru w działalności gospodarczej lub zawodowej. Jeśli więc kupującym jest przedsiębiorstwo lub sprzedaży podlega nieruchomość, to powyższa ustawa nie ma zastosowania. Towar jest niezgodny z umową, jeśli:

• nie nadaje się do celu, do którego jest przeznaczony,
• jego właściwości nie odpowiadają cechom innych towarów tego rodzaju,
• został nieprawidłowo zamontowany lub uruchomiony, pod warunkiem, że te czynności były wykonywane przez sprzedawcę,
• informacja zawarta w reklamach lub na opakowaniu nie odpowiada rzeczywistemu działaniu towaru.

Jeżeli właściwości przedmiotu sprzedaży są ustalane indywidualnie, to jest on niezgodny z umową na przykład wtedy, gdy kolor zamówionych mebli różni się od tego, który sprzedawca zaprezentował na próbniku.

Kupujący, który otrzymał towar nieodpowiadający umowie, w pierwszej kolejności może domagać się od sprzedawcy:

• nieodpłatnej naprawy lub
• wymiany towaru.

Dopiero, gdy żadna z powyższych rekompensat nie jest możliwa (na przykład z powodu nieopłacalności naprawy lub unikalnego charakteru towaru), kupujący może ubiegać się o stosowną obniżkę ceny lub odstąpić od umowy i postulować zwrot poniesionych kosztów. Ma również do tego prawo, gdy naprawa lub wymiana wiązałaby się dla niego ze sporymi niedogodnościami, na przykład z powodu jego pobytu w szpitalu lub koniecznością dojazdu do punktu napraw z odległej miejscowości.

Z czego wynika wyższość tej formy nad zwyczajną gwarancją? Przede wszystkim z terminu, w którym sprzedawca ma obowiązek odpowiedzieć kupującemu na zgłoszenie. Postępowanie reklamacyjne w przypadku gwarancji może trwać dłużej (na przykład gdy udziela jej producent), podczas gdy wniosek o niezgodność towaru z umową musi być przez sprzedającego rozpatrzony w ciągu 14 dni. Przekroczenie tego terminu automatycznie oznacza uznanie wniosku za zasadny.

Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności, gdy w momencie transakcji kupujący był poinformowany o niezgodności, a mimo to zdecydował się na zakup.

Konsument na zgłoszenie tego faktu ma dwa miesiące od momentu, w którym zauważy niezgodność, jednak nie później niż dwa lata od przekazania mu towaru (gdy niezgodność zostanie wykryta przez kupującego na dzień przed upływem 24 miesięcy, może on ją zgłosić de facto do 26 miesiąca po otrzymaniu towaru). Po tym czasie sprzedawca nie ponosi już odpowiedzialności, chyba że w momencie transakcji wiedział o niezgodności towaru z umową.

Czy kupujący powinien wykazać, że przyczyna leży po stronie sprzedającego? Jeśli zgłoszenie nastąpi w ciągu 6 miesięcy od sprzedaży, nie musi tego robić. W takim przypadku automatycznie uznaje się, że niezgodność ta istniała również w momencie zakupu i to sprzedawca będzie musiał udowodnić, że powstała ona na skutek złego użytkowania przez kupującego. Po upływie pół roku obowiązek udowodnienia tego będzie już spoczywał na tym ostatnim.

Zgłoszenie powinno nastąpić na piśmie, w którym klient opisuje problem i wskazuje rodzaj rekompensaty. Konsument musi złożyć w miejscu sprzedaży dokument w dwóch egzemplarzach – jeden (podpisany przez przedstawiciela sklepu) zabrać ze sobą, a drugi pozostawić w sklepie. Przykładowy druk zgłoszeniowy, proponowany przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, można pobrać tutaj. W ciągu 14 dni sprzedawca ma obowiązek odpowiedzieć na pismo. Jeśli tego nie zrobi, postulaty kupującego automatycznie wchodzą w życie, a gdy sprzedawca nadal uchyla się od odpowiedzialności, konsument może wstąpić na drogę sądową.