Czy spam jest zgodny z prawem?

Choć spam kojarzy się głównie z zapychaniem poczty elektronicznej, może być wysyłany także za pomocą innych narzędzi komunikacyjnych, ponieważ określany jest jako rozsyłana masowo informacja handlowa. Spam może być wysyłany także z telefonu komórkowego czy komunikatorów internetowych. Może przybrać formę także tzw., pop-upów, czyli wyskakujących na stronach nachalnych reklam czy specjalnych stron stworzonych tylko w celu zachęcenie odbiorcy do wykonania pewnej czynności. 

Dominującą częścią spamu są oferty handlowe i promocyjne, jednak celem spamerów nie musi być jedynie rozesłanie treści reklamowych. Spam może być niebezpieczny i służyć do przeprowadzenia cyberataków poprzez zainfekowanie komputera czy wyłudzenie wrażliwych danych. Dołączone zainfekowane pliki, podejrzane linki kierujące na strony, które po kliknięciu instalują wirusy lub programy szpiegujące. Spam może być nie tylko niegroźną ofertą reklamową, ale także przejawem cyberprzestępczości, dlatego warto wiedzieć, jak z nim walczyć i bronić się przed niechcianymi wiadomościami. 

Najważniejsza rada dotyczy ochrony swoich danych. Niestety, bardzo łatwo użytkownicy podają swoje adresy mailowe, a często także wrażliwe dane osobowe. Nieuważność i brak rozwagi wykorzystują firmy, które specjalizują się w masowym rozsyłaniu ofert handlowych. Warto pamiętać o tym, że wielu zgód nie trzeba udzielać, korzystając z określonych usług. Zazwyczaj wystarczy zaakceptować regulamin, a zgody marketingowe są dobrowolne.

Dobrym rozwiązaniem jest także posiadanie drugiego adresu mailowego, który będzie można bez przeszkód podać w przypadku korzystania z serwisów, które wymagają przy rejestracji podania adresu mailowego. Dzięki temu odciąży się główną skrzynkę, a jeśli spam pojawi się na drugiej, to będzie o wiele mniej uciążliwy. 

Filtry antyspamowe działają bardzo różnie, jednak warto z nich korzystać lub w miarę możliwości zakładać skrzynkę mailową na poczcie, która dobrze radzi sobie z rozpoznawaniem spamu. 

Odbiorcę chroni szereg przepisów przed niepożądaną korespondencją reklamową. Regulacje dotyczące spamu zapisane są w różnych ustawach, jednak warto wiedzieć, że konsekwencje prawne dla osób rozsyłających spam obejmują nie tylko odpowiedzialność cywilną, ale także karną i administracyjną. Rozsyłanie spamu jest więc karalne, jeśli odbiorca nie wyraził wcześniej zgody, dlatego każda osoba, która nagminnie musi zmagać się z tym problemem, może wykorzystać dostępne narzędzia do walki ze spamem. Trzeba jednak pamiętać o tym, że bardzo często sam użytkownik wyraża zgodę na to, by korespondencja do niego trafiała, co oczywiście sprawia, że spam jest w tym przypadku legalny i nikt nie poniesie za niego odpowiedzialności.

Najważniejsze akty prawne, które regulują kwestie związane ze spamem to ustawa prawo telekomunikacyjne, ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. 

Prawo telekomunikacyjne wprowadza konieczność uzyskania zgody odbiorcy końcowego na przesyłanie niezamówionej informacji handlowej i określa, na czym może polegać wysyłanie spamu. Uzyskanie zgody jest konieczne nie tylko od użytkowników końcowych, ale także od abonentów, co realnie oznacza, że nie tylko konsument musi wyrazić zgodę na przesyłanie wiadomości. Dotyczy to także osób prawnych czy przedsiębiorców. Do rozsyłania spamu mogą być wykorzystywane telekomunikacyjne urządzenia końcowe (np. faks czy komputer), ale także automatyczne systemy wywołujące, czyli komunikaty głosowe, generatory komunikatorów SMS czy MMS. 

Jeżeli nadawca dopuścił się niezgodnego z prawem przesyłania spamu (bez zgody odbiorcy), musi liczyć się z karą pieniężną, która może zostać nałożona przez Prezesa Urzędy Komunikacji Elektronicznej w drodze decyzji administracyjnej. Wysokość kary może sięgać nawet 3 proc. przychodu podmiotu, który dopuścił się niepożądanego przesyłania informacji. W rzeczywistości zależy ona od tego, jaki jest zakres naruszenia, jakie możliwości finansowe ma dany podmiot i czy wcześniej był karany za podobne działania. 

Z kolei w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną wprost wprowadzony jest zakaz przesyłania niezamówionej informacji handlowej, co podlega karze grzywny. Przesyłanie niepożądanej korespondencji jest wykroczeniem, którego ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. W tym przypadku zastosowanie będą miały przepisy ogólne ustawy kodeks wykroczeń, ponieważ to one reguluję kwestię wspomnianej grzywny. 

Górna granica wynosi 5000 zł, jednak by podmiot poniósł karę, odbiorca musi najpierw złożyć odpowiedni wniosek do organów ścigania. Niestety, ściganie czynów, których stopień społecznej szkodliwości jest znikomy, wyłącza kodeks wykroczeń, co oznacza, że gdy odbiorca spamu nie poniesie poważnych konsekwencji, organy mogą odmówić przyjęcia wniosku i ścigania spamera. 

Przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji dopuszczają także ochronę praw odbiorców na drodze sądowej poprzez żądania cywilnoprawne. Naruszenie zakazu wysyłania niepożądanych treści reklamowych stanowi bowiem ingerencję w sferę prywatności. Czego może żądać osoba poszkodowana spamem? Katalog żądań obejmuje:

• zaniechanie niedozwolonych działań,
• usunięcie skutków tych działań;
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i we właściwej formie,
• naprawienie wyrządzonej szkody (na zasadach ogólnych),
• wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści (na zasadach ogólnych);
• zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny.

Z kolei naruszenie zakazu dotyczącego wysyłania niepożądanych informacji handlowych może zostać uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Co ważne, podmiotem naruszającym musi być przedsiębiorca, a podejmowane przez niego działania muszą być skierowane przeciwko interesom konsumentów. Do interwencji podjętej przez Prezesa UOKiK konieczne jest pojawienie się interesu publicznego, a bezprawne działanie przedsiębiorcy musi dotyczyć nieograniczonej liczby konsumentów (czyli potencjalnie interesy każdej osoby mogłyby zostać naruszone). 

W drodze decyzji administracyjnej Prezes UOKiK może nakazać zaniechania stosowanej przez spamera praktyki i usunięcie trwałych skutków naruszenia interesów konsumentów. W przypadku gdy przedsiębiorca nie zastosuje się do decyzji organu, musi liczyć się z karą pieniężną aż do 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym, który poprzedzał rok nałożenia na niego kary.