Jak uniknąć pułapek finansowych i zadłużenia?

Nie ma jednej, powszechnie przyjętej definicji pułapek finansowych. Należy jednak uznać, że to sytuacje, w których zagrożone są Twoje finanse. Mogą one doprowadzić do tego, że znajdziesz się w bardzo trudnej sytuacji i nie będziesz widzieć drogi wyjścia z długów. Co kryje się pod pojęciem pułapki finansowej? Mogą nią być:

• wydawanie pieniędzy, których jeszcze fizycznie nie masz;
• zaciąganie kredytów i pożyczek po to, by spłacić poprzednie zadłużenie;
• beztroskie korzystanie z karty kredytowej bez zastanawiania się, czy będzie Cię stać na spłatę zadłużenia;
• brak budowania oszczędności;
• brak planowania budżetu domowego, a zwłaszcza wydatków;
• kupowanie spontanicznie;
• korzystanie z pożyczek pozabankowych pod wpływem impulsu.

Bez zastanowienia się nad swoją bieżącą sytuacją nie powinieneś wydawać pieniędzy i zaciągać zobowiązań, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. Inaczej możesz wpaść w pułapkę finansową.  

Musisz być świadomy swoich możliwości finansowych i sprawować władzę nad budżetem domowym. Jego umiejętne planowanie pozwoli Ci zabezpieczyć środki na niezbędne płatności. 

Unikanie zadłużenia to ciężka praca, zwłaszcza wtedy, gdy masz skromne dochody, a przy tym kilka osób na utrzymaniu albo już teraz spłacasz kredyty, pożyczki czy zadłużenie innego pochodzenia. Powinieneś dążyć do tego, by zrozumieć swoją sytuację finansową. Wypisz swoje dochody i wydatki – stałe i zmienne, a w ten sposób będziesz mógł wskazać miejsca, w których być może wydajesz zbyt wiele. 

Osoby mające wysoką świadomość finansową będą w stanie dokonywać rozsądnych i trafnych wyborów, a co za tym idzie, unikać zadłużenia. Można czytać artykuły i książki branżowe, wywiady z ekspertami, a nawet uczestniczyć w szkoleniach i warsztatach czy korzystać z usług doradców finansowych. To wszystko po to, by móc nie dopuścić do powstania zadłużenia i monitorować na bieżąco swój budżet. 

Jedną ze wskazówek, jak uniknąć zadłużenia jest planowanie budżetu domowego. To inaczej budżetowanie, które sprowadza się do utrzymywania stałej kontroli nad swoimi wpływami finansowymi i wydatkami. 

Najprostszym sposobem na planowanie budżetu domowego jest wykorzystanie do tego kartki. Należy spisać wszystkie swoje dochody, pochodzące np. z pracy na etacie, z działalności gospodarczej czy z najmu nieruchomości i prac dorywczych. Z drugiej strony trzeba zapisać wydatki – te, o których wiesz z góry, i pozostawić miejsce na wyszczególnienie kosztów bieżących zakupów. 

Jeśli przez jeden czy dwa miesiące będziesz prowadzić skrupulatną ewidencję dochodów i kosztów, łatwiej przyjdzie Ci dokonywanie budżetowania na kolejne okresy. Planowanie większych wydatków, na które będziesz oszczędzać przez dłuższy czas, pozwoli Ci uniknąć zadłużania się na ten cel. 

Oczywiście nie wszystko jesteś w stanie zaplanować. W życiu mogą się pojawiać nieprzewidziane wydatki, ale powinieneś na ten cel mieć stworzony budżet awaryjny, czyli pewną pulę oszczędności. Obecnie, kiedy panuje wysoka inflacja, a z drugiej strony niepewność przyszłości, oszczędzanie staje się jeszcze bardziej istotne. Pozwala ono w dużej mierze unikać zadłużenia.

Zdarza się, że w budżecie domowym masz braki i wiesz, że nie będziesz w stanie pokryć niezbędnych wydatków. Być może planujesz też większy zakup: samochodu, sprzętu elektronicznego albo nawet mieszkania. Wtedy możesz przymierzać się do zaciągnięcia kredytu. Czy masz szansę na pozytywną decyzję i udzielenie takiego zobowiązania?

Możesz to wcześniej sprawdzić, kontrolując swój indywidualny profil kredytowy. Co on właściwie oznacza? To informacja pobierana z Biura Informacji Kredytowej, czyli z rejestru, w którym gromadzone są wszystkie informacje o kredytobiorcach w Polsce i części pożyczkobiorców. Są one zarówno pozytywne, jak i negatywne. Raport z BIK będzie zawierać Twój profil kredytowy, określający historię kredytową. Banki przy udzielaniu kredytów zawsze ją kontrolują i jeśli jest negatywna, odmawiają udzielenia zobowiązania. 

Raport BIK będzie zawierać:

• szczegółową historię Twoich zobowiązań kredytowych z bazy BIK oraz finansowych z bazy BIG InfoMonitor,
• wskaźnik Twojej sytuacji płatniczej, który pozwoli sprawdzić, czy nie masz opóźnień w płatnościach,
• informacje o wakacjach kredytowych, jeśli z nich skorzystałeś,
• scoring, czyli ocenę punktową BIK.

Na podstawie profilu z BIK będziesz mógł określić, czy masz szansę na udzielenie kredytu. 

Wiele osób w Polsce nie radzi sobie ze spłatą zadłużenia. To ponad 2 mln dorosłych Polaków, według raportu KRD. Jeśli jesteś jedną z takich osób, z pewnością chciałbyś dowiedzieć się, jak poradzić sobie z istniejącymi długami. Powinieneś zrobić wszystko, by wywiązać się możliwie jak najszybciej z zaległych płatności, ale bez zaniedbywania dotychczasowych.

Jedno, co musisz zrobić od razu, to przestać się zadłużać. Jeśli dług już powstał, a wierzyciel wszczął procedurę windykacyjną, nie unikaj kontaktu z nim. Zależy mu na tym, byś oddał pieniądze. Najczęściej przy otwartej postawie z Twojej strony może rozłożyć Ci zobowiązanie na raty.

Ograniczaj swoje wydatki, a zaoszczędzone na nich pieniądze przekieruj na spłatę zadłużenia. Być może powinieneś zrezygnować np. z jedzenia na mieście, wyjść z przyjaciółmi dwa razy w tygodniu czy z wizyt w spa. W budżecie domowym znajdziesz wydatki, z których możesz zrezygnować, co spowoduje zwiększenie puli przeznaczonej na pokrycie długów.

Możesz też znaleźć dodatkowe źródło dochodów – pracę dorywczą, albo spróbować zmienić dotychczas wykonywaną, by zwiększyć zarobki. 

Posiadanie odpowiednio wysokiej świadomości finansowej jest podstawą do unikania pułapek finansowych. Jeśli wiesz, czym grozi zadłużanie się, impulsywne zakupy i nieograniczone niczym wydatki, będziesz przynajmniej starać się zmienić swoje zachowanie. Finanse pod kontrolą nie będą wymykać się z ustalonych ram. Monitoruj je i sprawdzaj, gdzie wydajesz zbyt wiele. Korzystaj z aplikacji do budżetowania. Możesz wspierać się wiedzą ekspertów, np. doradców finansowych.