Czym jest patent na wynalazek?
Patent to prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas. Wynalazek z kolei definiowany jest jako innowacyjne rozwiązanie problemu technicznego. Patent na wynalazek udzielany jest przez Urząd Patentowy w danym kraju i przysługuje w drodze decyzji warunkowej. Oznacza to, że uprawniony do patentu zobowiązany jest do uiszczania opłat za okres ochrony patentowej.
Patent daje uprawnionemu możliwość wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na terytorium Polski. W takim przypadku korzystanie przez inne osoby z wynalazku wymagać będzie zgody osoby uprawnionej. Ponadto dowodem na przyznanie patentu jest dokument patentowy. Na jego podstawie uprawniony może również sprzedać patent lub udzielić na niego licencji osobom trzecim.
W przypadku wykupienia patentu, na kupującego przechodzą wszelkie prawa własności przemysłowej. Wobec tego od momentu podpisania umowy sprzedaży ma on takie same prawa, jak te, która miała osoba zgłaszająca patent do Urzędu Patentowego.
Co można opatentować?
Patenty udzielane są na wynalazki posiadające tzw. zdolność patentową. Oznacza to, że wynalazek:
- musi być nowy - nie może być wcześniej przedstawiony,
- musi mieć poziom wynalazczy - musi być innowacyjnym rozwiązaniem i nie może wynikać wprost z aktualnego stanu techniki,
- musi nadawać się do przemysłowego stosowania, czyli mieć praktyczne zastosowanie.
Wynalazek może zatem dotyczyć urządzenia, produktu, metody, procesu lub może również stanowić zmianę istniejących już rozwiązań. Patenty nie są z kolei udzielane na odkrycia naukowe, teorie, metody matematyczne, wytwory o charakterze estetycznym czy metody działalności umysłowej.
Ponadto Urząd Patentowy nie udziela patentu na wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami. Nie udziela się ich na rośliny lub rasy zwierząt, na sposoby leczenia ludzi oraz zwierząt metodami terapeutycznymi lub chirurgicznymi, oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach i zwierzętach.
Jak opatentować wynalazek?
Aby uzyskać ochronę patentową na wynalazek, w pierwszej kolejności konieczne będzie złożenie stosownego podania wraz z opisem patentowym. Zgłoszenia można dokonać poprzez portal ePUAP, drogą pocztową, faksem lub osobiście.
W formularzu zgłoszeniowym należy zawrzeć dokładny i precyzyjny opis patentu, m.in. określenie dziedziny techniki, stanu techniki, korzystne skutki stosowania wynalazku i przykład wykonania. We wniosku musi znajdować się oczekiwany zakres ochrony patentu. Na tym etapie można także skorzystać z pomocy rzeczników patentowych, którzy oferują wsparcie w zakresie sporządzenia właściwego opisu.
Warunkiem wszczęcia postępowania mającego na celu udzielenie patentu jest również uiszczenie opłaty za zgłoszenie wynalazku w kwocie 550 zł lub 500 zł, jeżeli wniosek zgłaszany jest elektronicznie. Cała procedura z kolei trwa zazwyczaj około 3 lat.
Przed złożeniem wniosku warto także sprawdzić, czy podobny wynalazek nie został zgłoszony wcześniej przez kogoś innego. Można to zrobić na stronie Urzędu Patentowego RP.
Warto wspomnieć o tym, że jeżeli wynalazca chce, aby ochrona patentowa obowiązywała na terenie całej UE, wtedy powinien zgłosić wniosek o patent europejskie do Europejskiego Urzędu Patentowego.
Jakie prawa daje ochrona patentowa?
Ochrona patentowa przede wszystkim daje uprawnionemu monopol na komercyjne wykorzystywanie swojego rozwiązania. Wówczas osoba posiadająca patent może sprzedawać wynalazek lub udzielać na niego licencję.
Uprawniony z patentu może także zakazać innym osobom korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy (przemysłowy lub handlowy) polegający na:
- wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, przechowywaniu lub składowaniu produktów będących przedmiotem wynalazku, eksportowaniu lub importowaniu ich do tych celów,
- stosowaniu sposobu będącego przedmiotem wynalazku oraz używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, przechowywaniu lub składowaniu produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem, eksportowaniu lub importowaniu ich do tych celów.
Jeżeli osoba posiadająca patent zorientuje się, że prawa do patentu zostały naruszone, ma ona prawo dochodzić swoich roszczeń na drodze postępowania cywilnego. Może ona domagać się:
- zaniechania dalszych naruszeń,
- wydanie bezprawnie uzyskanych korzyści,
- naprawienia wyrządzonej szkody,
- podanie orzeczenia do publicznej wiadomości,
- zaprzestanie działań grożących naruszeniem prawa (jeżeli nie zostały jeszcze naruszone, ale istnieje takie podejrzenie),
- wycofania z obrotu bezprawnie wytworzonych wytworów z wykorzystaniem patentu.
Osoba, która narusza prawo do patentu, ryzykuje również odpowiedzialnością karną.
Jak długo obowiązuje ochrona patentowa?
W momencie zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego uprawniona osoba otrzymuje pierwszeństwo, a tym samym bezpłatną ochronę wynalazku aż do momentu rozpatrzenia sprawy.
Jeżeli patent zostanie udzielony, uprzednia ochrona zostaje utracona, a osoba, która uzyskała patent jeśli chce ją przedłużyć, jest zobowiązana uiszczać opłaty, których wysokość zależna będzie od roku ochrony:
- 480 zł za pierwszy okres ochrony (1., 2. i 3. rok),
- 250 zł - za 4. rok,
- 300 zł - za 5. rok,
- 350 zł za 6. rok,
- 400 zł za 7. rok,
- 450 zł za 8. rok,
- 550 zł za 9. rok,
- 650 zł za 10. rok,
- 750 zł za 11. rok,
- 800 zł za 12. rok,
- 900 zł za 13. rok,
- 950 zł za 14. rok,
- 1050 zł za 15. rok,
- 1150 zł za 16. rok,
- 1250 zł za 17. rok,
- 1350 zł za 18. rok,
- 1450 zł za 19. rok,
- 1550 zł za 20. rok.
Wobec tego patent udzielany jest na 20 lat od daty dokonania zgłoszenia wynalazku w Urzędzie Patentowym. Obowiązkiem uprawnionego jest natomiast przedłużanie tego okresu co roku. Po upływie 20 lat, a co za tym idzie, wygaśnięciu ochrony wynalazek staje się częścią tzw. domeny publicznej.
Zniesienie ochrony patentowej w Rosji - jakie będą konsekwencje?
6 marca Rosja wydała dekret, zgodnie z którym zniesiona została odpowiedzialność karna i administracyjna za korzystanie z własności intelektualnej posiadaczy patentów z państw, które dopuszczają się nieprzyjaznych działań przeciwko państwu rosyjskiemu. Co to oznacza? Jeżeli ktoś naruszy w Rosji polski patent, kwota odszkodowania w takim przypadku "wyniesie zero".
Głównym problemem dla przedsiębiorstw, które wycofały się z Rosji na skutek inwazji w Ukrainie, będzie m.in. bezkarne wykorzystywanie ich technologii na terenie Rosji. Wówczas dana firma będzie mogła pozwać osobę czy też inną firmę naruszającą jej patent, jednak stosownie do wydanego dekretu, wysokość odszkodowania będzie równa zeru.