Najwyższa Izba Kontroli punktuje, że od 2014 roku do pierwszego półrocza roku 2020 wystąpiły "nieprawidłowości w zarządzaniu majątkiem i gospodarowaniu środkami finansowymi" przez Telewizję Polską.
Z raportu NIK wynika, że funkcjonowanie TVP S.A. w okresie objętym kontrolą w dużej mierze uzależnione było od systemu finansowania mediów publicznych, tj. wielkości wpływów abonamentowych i ich udziału w przychodach Telewizji Polskiej. "Udział ten wynosił w 2014 r. 29 proc., w 2015 r. 25,6 proc., w 2016 r. 24,9 proc., w 2017 r. 38,2 proc., w 2018 r. 46 proc., w 2019 r. 57 proc. Spółka w latach 2015 i 2016 odnotowała stratę, natomiast od roku 2017 zaczęła odnotowywać zysk. Znaczący wpływ na poprawę sytuacji finansowej spółki miały od 2017 r. dodatkowe środki stanowiące rekompensatę z tytułu utraconych w poprzednich latach wpływów z opłat abonamentowych z tytułu zwolnień" - napisała NIK w raporcie.
Instytucja, którą kieruje Marian Banaś, wyliczyła, że środki z tytułu rekompensaty w latach 2017–2020 wyniosły łącznie 3698,8 mln zł, a w poszczególnych latach odpowiednio: w 2017 r. 266,5 mln zł, w 2018 r. 593,5 mln zł, w 2019 r. 1127,3 mln zł, w 2020 r. 1711,5 mln zł. Wpływy abonamentowe bez rekompensaty w okresie 2017–2019 wynosiły średnio rocznie 357,3 mln zł.
Przychodami abonamentowymi w latach 2014–2020 spółka finansowała koszty związane głównie z produkcją programów kulturalnych, informacyjnych i rozrywkowych. Koszty działalności operacyjnej spółki w 2019 roku były o 67 proc. wyższe w porównaniu do 2014 r. Najwyższe koszty działalności operacyjnej stanowiły w 2019 r. usługi obce (27,5 proc.) oraz wynagrodzenia (21,0 proc.).
Ośrodki wypoczynkowe TVP przyniosły miliony złotych strat
NIK, odnosząc się do zarządzania majątkiem TVP, wskazała, że "posiadane przez TVP S.A. trzy działające ośrodki wypoczynkowe w okresie 2014–2019 wygenerowały straty w łącznej wysokości 4530,4 tys. zł". "Nakłady poniesione przez spółkę były niewystarczające dla uzyskania konkurencyjnego na rynku standardu dla bazy wypoczynkowo-rekreacyjnej. W odniesieniu do czwartego ośrodka wypoczynkowego, wyłączonego z użytkowania, poniesiono wyłącznie koszty" - podaje Najwyższa Izba Kontroli.
Najwyższa Izba Kontroli dodaje, że TVP S.A. nieprawidłowo realizowała obowiązki administrowania nieruchomościami, nie zapewniając przeprowadzenia wymaganych przepisami prawa kontroli okresowych. Ponadto nie wykonywano nakazanych przez organy kontrolne remontów i napraw, co mogło skutkować stanem zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska. W trakcie trwania kontroli NIK w Zakładzie Głównym wypełniono zaledwie dwa z 38 zaleceń w najpilniejszej kategorii wykonania. Ponadto, w ocenie NIK, TVP nierzetelnie prowadziła książki obiektów budowlanych.
W 2018 r. TVP S.A. uruchomiła nowy kanał i portal Poland In, co kosztowało 2230,2 tys. zł. Koszty ich prowadzenia od 2018 r. do 2019 wyniosły 18 473,5 tys. zł. Poland In osiągała wyłącznie przychody wewnętrzne z tytułu produkcji na potrzeby TVP Polonia programu "Focus on Poland" w wysokości 6728,7 tys. zł. Zdaniem NIK spółka nierzetelnie utworzyła portal i kanał Poland In, nie dokonując analizy i nie przygotowując modelu nowego kanału.
Problemy z rozliczeniem "Zenka"
Przy realizacji produkcji "Zenek", z uwagi na problemy z zapewnieniem finansowania filmu przez koproducenta wiodącego, TVP przejęła ogół praw do filmu oraz zapewniła środki na jego produkcję. Do czasu zakończenia kontroli TVP nie dokonała pełnego rozliczenia się ze spółką będącą inicjatorem produkcji.
Spółka pokryła koszty (32,8 tys. zł) toczących się przeciwko firmie zewnętrznej postępowań egzekucyjnych. Dodatkowo przekazała firmie zewnętrznej 100 tys. zł, które zostały zajęte przez organ egzekucyjny. "Kwota ta nie została zwrócona TVP S.A. ani rozliczona (spółka oczekuje na to rozliczenie). 26 marca 2020 r. Zarząd TVP S.A. zwiększył budżet filmu, uzasadniając to niedoszacowaniem kosztów produkcji. Dodatkowo firma zewnętrzna przy produkcji wykorzystała utwory, do których nie posiadała autorskich praw majątkowych" - podaje NIK w komunikacie.
Umowa na Sylwestra bez wymaganych zasad
W raporcie NIK czytamy też, że w przypadku umowy na organizację sylwestra 2018/2019 TVP S.A. zawarła umowę "bez zachowania zasad reprezentacji określonych w statucie, potwierdzając później jej ważność". "W imieniu spółki umowę podpisał jednoosobowo prezes zarządu, podczas gdy wymagane było współdziałanie dwóch członków zarządu lub członka zarządu z prokurentem" - czytamy.
W przypadku organizacji sylwestra 2019/2020 TVP S.A. zawarła umowę w formie pisemnej 21 dni po zrealizowaniu imprezy, co w ocenie NIK było działaniem nierzetelnym. "Dodatkowo jako nierzetelne należy ocenić zawarcie 20 z 48 umów i zamówień na realizację usług związanych z realizacją imprez, tj. po dniu rozpoczęcia realizacji usługi lub po ich wykonywaniu" - ocenia NIK.
Nadzór nad Belsat TV niewystarczający
W latach 2018–2019 planowany budżet kanału Belsat TV został przekroczony łącznie o 13 994,6 tys. zł (w 2018 r. o 5341,3 tys. zł, tj. o 18,9 proc. i w 2019 r. o 8653,3 tys. zł, tj. o 29,4 proc.), co było niezgodne z Wytycznymi dotyczącymi realizacji planu ekonomiczno-finansowego TVP S.A. i naruszało dyscyplinę finansową spółki (tj. nie dotrzymano określonych w planie ekonomiczno-finansowym parametrów ekonomicznych na dany rok), a w wyniku tych przekroczeń TVP S.A. musiała przekazać na działalność kanału ponadplanowe środki finansowe w wysokości 12 076 tys. zł.
NIK oceniła, że wynikające z Wytycznych działania prowadzone przez Biuro Kontrolingu i Restrukturyzacji i nadzór Prezesa Zarządu oraz nadzorującego jednostkę członka Zarządu nad realizacją planu ekonomiczno-finansowego Belsat TV były niewystarczające i nieskuteczne.
W raporcie Izba podaje, że TVP "zatrudniała na stanowisku doradcy zarządu od czterech (w 2014 r. i 2015 r.) do dziewięciu (w 2017 r.) osób". "Spółka nie określiła pisemnych zakresów obowiązków doradców zarządu, a także nie dokumentowano efektów ich pracy, co według oceny NIK było działaniem nierzetelnym" - napisano.
NIK oceniła, że "przyjęty model nadzoru nad oddziałami terenowymi nie był w pełni skuteczny, gdyż nie zapewnił realizacji przez wszystkie oddziały części obowiązujących procedur wewnętrznych". "W efekcie w niektórych oddziałach terenowych nie przestrzegano zasad dotyczących użytkowania pojazdów służbowych oraz sporządzania planów krajowych podróży służbowych. W ocenie NIK wynikało to głównie z braku wiedzy o wprowadzeniu procedur do stosowania" - czytamy w raporcie.
Nie tak to powinno wyglądać
NIK sformułowała 99 wniosków pokontrolnych. Łącznie zrealizowano 66 wniosków, podjęto działania w celu realizacji 31 wniosków, dwa nie zostały dotychczas zrealizowane (wg stanu na 13 maja 2021 r.)
Ponadto na podstawie ustaleń dokonanych w trakcie kontroli skierowano: cztery zawiadomienia w sprawie podejrzenia popełnienia wykroczenia do Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego (chodzi o nieprawidłową realizację obowiązków administratora); jedno zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do Prokuratury Rejonowej w Szczecinie (chodzi o przedłożenie przez oferenta nierzetelnego oświadczenia o posiadaniu doświadczenia i poświadczających nieprawdę referencji w celu uzyskania zamówienia publicznego – wszczęto dochodzenie – art. 297 § 1 kk); jedno zawiadomienie w sprawie uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia do Komendanta Rejonowego Policji; jedno zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia czynów podlegających karze pieniężnej do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych (chodzi o udzielenie zamówienia bez zastosowania ustawy Prawo zamówień publicznych – Urząd Zamówień Publicznych wszczął postępowanie).
Biorąc pod uwagę ustalenia niniejszej kontroli Najwyższa Izba Kontroli uznała za konieczne: "wzmocnienie nadzoru nad gospodarką finansową spółki i sposobem zawierania umów; zapewnienie skutecznego nadzoru nad oddziałami terenowymi TVP S.A. we wszystkich skontrolowanych obszarach ich działalności; poprzedzanie wdrożenia nowych przedsięwzięć programowych opracowaniem i wdrożeniem ich dokładnego modelu biznesowego oraz przestrzeganie podjętych w tym zakresie decyzji; pilne dokonanie przez Zarząd TVP S.A. pełnej i dokładnej analizy stanu prawnego wszystkich posiadanych nieruchomości, zwłaszcza gruntowych i podjęcie na tej podstawie koniecznych działań zabezpieczających spółkę przed ryzykiem ich utraty; doprowadzenie do ujawnienia w księgach wieczystych wszystkich nieruchomości posadowionych na gruntach będących własnością Spółki; podjęcie skutecznych działań mających na celu niedopuszczenie do naruszenia obowiązujących przepisów dotyczących zarządzania nieruchomościami.
