Opieka nad osobą niepełnosprawną – na jakie ulgi i świadczenia możemy liczyć?

Aby jednak móc się ubiegać o pomoc państwa, należy spełnić odpowiednie kryteria. Obowiązkiem jest także dopełnienie żmudnych formalności, z którymi wiążą się wizyty w urzędach.

Jak zostać opiekunem osoby niepełnosprawnej, aby móc ubiegać się o świadczenia? Konieczna do tego jest rezygnacja z zatrudnienia lub innego zajęcia zarobkowego oraz złożenie stosownego wniosku do urzędu. Opiekunem zostają najczęściej członkowie rodzin osoby z niepełnosprawnością, czyli osoby obciążone obowiązkiem alimentacyjnym, ale nie tylko. Może nim zostać także osoba obca. Wówczas mamy do czynienia z opieką ustanowioną prawnie lub opieką faktyczną.

Duża część osób niepełnosprawnych nie ma możliwości podjęcia pracy zarobkowej z uwagi na swój stan zdrowia. Do tego dochodzą także wysokie koszty utrzymania, rehabilitacji itp. Dlatego państwo oferuje takim osobom świadczenia jako zapomogę finansową.

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie, którą uznano za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy zarobkowej z powodu swojego stanu zdrowia, naruszenia sprawności organizmu i braku rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Waloryzacja w 2022 roku podwyższyła wysokość najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy do kwoty 1338,44 zł. Najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy została podwyższona do 1003,83 zł brutto. To o 88 i 66 zł więcej w porównaniu z poprzednią kwotą. Dokładną kwotę podwyżki można sprawdzić na stronie PUE ZUS.

Renta socjalna to zabezpieczające świadczenie przysługujące osobom, które utraciły szansę na możliwość podjęcia lub kontynuowania pracy. Jej wysokość zmienia się co roku. Aktualne kwoty można sprawdzić na stronie internetowej ZUS. W 2022 roku renta socjalna wynosi 1250,88 zł. Co roku ZUS dokonuje jej waloryzacji. Renta socjalna wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej jak mowa w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Aby ubiegać się o to świadczenie, należy złożyć wniosek o rentę socjalną, zaświadczenie o stanie zdrowia oraz niezbędną dokumentację medyczną do ZUS-u. Renta socjalna nie przysługuje jednak osobie uprawnionej m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Świadczenie uzupełniające 500+ dla osób niepełnosprawnych to nowe świadczenie, które ma na celu wspomóc finansowo osoby niezdolne do samodzielne egzystencji. Aby się o nie starać, niezbędne jest spełnienie kilku warunków.

Aby otrzymać 500 +, należy mieć status osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji (zdefiniowany w art. 13 ust. 5 ustawy rentowej), mieć ukończone 18 lat, mieć polskie obywatelstwo oraz polskie miejsce zamieszkania. Innym warunkiem do spełnienia jest nie bycie uprawnionym do renty, emerytury czy praw do innych świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych, np. zasiłku stałego albo zasiłku okresowego (warunek nie dotyczy jednorazowych świadczeń). Jeśli jednak ich łączna kwota nie przekracza brutto 1896,13 zł, możesz otrzymać świadczenie. Trzeba wówczas złożyć wniosek w dowolnej placówce ZUS.

Jeśli jednak osoba pobiera emeryturę, rentę lub inne świadczenie finansowane ze środków publicznych, a łączna kwota brutto tych świadczeń wynosi więcej niż 1396,13 zł, ale nie przekracza 1896,13 zł, wysokość świadczenia uzupełniającego może być niższa niż 500 zł.

Zasiłek pielęgnacyjny to dodatkowa pomoc od państwa, którą przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków związanych z koniecznością zapewnienia opieki nad osobą niepełnosprawną i pomocy innej osoby niezdolnej do samodzielnej egzystencji.

Przysługuje on niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej powyżej 16 roku życia, które legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje również osobom starszym, które ukończyły 75 lat. Od 2019 roku wysokość zasiłku wynosi 215,84 zł miesięcznie.

Opieka nad osobą niepełnosprawną w domu wiąże się nierzadko z pracą 24 godziny na dobę. Nic więc dziwnego, że wiele osób decyduje się na porzucenie pracy na rzecz opieki nad bliską osobą. Aby ich w tym wesprzeć, państwo oferuje dodatkowe świadczenia pieniężne.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje każdemu ubezpieczonemu w razie konieczności sprawowania opieki nad dziećmi lub innymi chorymi członkami rodziny, np. w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, w wyniku choroby dziecka do 14 lat itd. Jest to również wsparcie przewidziane dla dziecka legitymizującego się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem stałej lub długotrwałej opieki.

Zasiłek opiekuńczy pomaga opiekunom pogodzić obowiązki pracownicze z opieką nad osobą niepełnosprawną. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Wypłaca się go za każdy dzień, w którym sprawujesz opiekę, również za dni ustawowo wolne od pracy. Zasiłek przysługuje nie dłużej niż 30 lub 60 dni w roku kalendarzowym, w zależności od wieku dziecka z niepełnosprawnością, nad którym sprawuje się opiekę.

Świadczenie pielęgnacyjne pobiera członek rodziny lub płatny opiekun osoby niepełnosprawnej, którzy rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej na rzecz sprawowania pełnej opieki nad osobą niepełnosprawną. Od 1 stycznia 2022 roku wysokość świadczenia zrosła i wynosi 2119 zł miesięcznie.

Choć świadczenie pielęgnacyjne na osobę niepełnosprawną często mylone jest z zasiłkiem pielęgnacyjnym, są to dwa różne świadczenia. Pierwszy z nich zastępuje pełną wypłatę opiekuna osoby niepełnosprawnej. Natomiast zasiłek to dodatkowe pieniądze, które pokrywają jedynie częściowo wydatki związane z opieką lub codziennymi potrzebami osoby niepełnosprawnej.

PFRON, czyli Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest to organ, który wspiera rehabilitację oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Dodatkowo oferuje także dofinansowania zakupów urządzeń oraz usług, które mogą ułatwić opiekę nad osobą niepełnosprawną. Programy PFRON pomagają osobom dotkniętym niepełnosprawnością w znalezieniu miejsc pracy, dofinansowują sprzęt lub oferują wsparcie pieniężne.

Przykładowe wsparcia to m.in. pomoc finansowa dla osób niepełnosprawnych niemogących brać udział w rehabilitacjach. Finansowe wsparcie inwestycji łamiących bariery architektoniczne, np. na budowę wind schodowych. Finansowanie warsztatów terapii zajęciowej. Pomoc w ponoszeniu kosztów zatrudnienia w zakładach aktywności zawodowej. Dofinansowanie wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne przysługuje miesięczne dofinansowanie wynagrodzeń pracownika, o ile pracownik został ujęty w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych prowadzonej przez PFRON.

O aktualnych programach i o tym, jak uzyskać dofinansowanie, można przeczytać na stronie internetowej PFRON. Znajduje się tam również lista organizacji pozarządowych oferujących wsparcie ze środków PFRON.

Na pomoc od państwa mogą liczyć osoby niepełnosprawne oraz ich opiekunowie. Oprócz świadczeń i zasiłków oferowanych przez państwo i wypłacanych przez ZUS, osoby w trudnej sytuacji mogą liczyć na dofinansowania lub pomoc organów takich jak PFRON czy innych organizacji pozarządowych, takich jak Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych. Gmina czy miasto może również przydzielić zainteresowanej osobie mieszkanie socjalne z uwagi na jej niepełnosprawność.