Globalne wyzwania, a więc postępujące zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska, wzrost liczby ludności oraz urbanizacja, sprawiają, że dbałość o kurczące się zasoby staje się koniecznością. Sektor budowlany zużywa 50 proc. wykorzystywanych w Europie surowców naturalnych. Wdrażając odpowiednie działania, może więc w znacznym stopniu przyczynić się do ograniczania negatywnego wpływu na środowisko.
W jaki sposób? Odzyskując odpady budowlane i rozbiórkowe oraz ponownie je wykorzystując. W tej chwili stanowią one już ok. 25-30 proc. wszystkich odpadów wytwarzanych w UE. Co ważne, zdecydowana większość może zostać poddana recyklingowi i być ponownie wykorzystana.
- Uświadomiliśmy już sobie, że odpady domowe można i należy segregować. Zapewne jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że te pochodzące z budowy i działalności rozbiórkowej także powinny zostać selektywnie zebrane, przetworzone i ponownie wykorzystane jako surowiec – mówi Joanna Czynsz-Piechowiak, prezes Grupy Saint-Gobain w Polsce i Ukrainie.
Temat odzysku wybranych materiałów budowlanych wraz z konkretnymi przykładami i dobrymi praktykami płynącymi z całego świata przybliża przygotowany przez Saint-Gobain raport "Odzysk materiałów budowlanych – możliwości i wyzwania". Temat był też poruszany podczas zakończonej właśnie w Warszawie V edycji Międzynarodowego Szczytu Klimatycznego TOGETAIR 2024.
Nowe spojrzenie na budowlankę
Niezbędne w kontekście ochrony środowiska zmiany w sektorze budowlanym wspierają nowe regulacje, w tym m.in. dyrektywa CSRD. Zobowiązuje ona część firm budowlanych do raportowania ESG, a więc swojego wpływu na środowisko i społeczeństwo, w tym m.in. śladu węglowego oraz odzysku i metod gospodarowania odpadami.
Przed nami także nowelizacja rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych (CPR) wprowadzająca zmiany w Deklaracji Właściwości Użytkowych i Deklaracji Środowiskowej Produktu, wdrażająca system cyfrowych paszportów dla produktów budowlanych.
Co więcej, od przyszłego roku również przepisy krajowe wprowadzą obowiązek sortowania odpadów budowlanych i rozbiórkowych z podziałem na przynajmniej sześć frakcji: drewno, metale, szkło, tworzywa sztuczne, gips, odpady mineralne (beton, cegły, płytki, materiały ceramiczne, kamienie).
- Nadszedł czas, gdy niezbędne jest budowanie z myślą o demontażu i ponownym wykorzystaniu materiałów, traktowanie budynków jako banków surowców gotowych do łatwej dekonstrukcji oraz wykorzystywanie materiałów z odzysku. Musimy spojrzeć na sektor budowlany w nowy sposób – przekonuje Agnieszka Sznyk, prezes Instytutu Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju INNOWO.
Wspomniana dekonstrukcja, choć czasochłonna, jest najbardziej efektywną metodą odzyskiwania materiałów budowlanych. Ostrożny demontaż budynku pozwala odzyskać z obiektu aż 90-95 proc. materiałów budowlanych, a następnie poddać je recyklingowi. Co ciekawe, ponowne zagospodarowanie 25 proc. jest możliwe bez przetwarzania.
Jak odzyskać materiały budowlane?
Raport "Odzysk materiałów budowlanych – możliwości i wyzwania" pokazuje, jak krok po kroku – począwszy od planowania i analizy potencjału odzysku materiałów przez przygotowanie placu budowy lub rozbiórki po segregację i zbiórkę odpadów – przeprowadzić ten proces.
- Statystyki Komisji Europejskiej pokazują jasno: 50 proc. wykorzystywanych w Europie surowców naturalnych jest używanych w budownictwie, a około 30 proc. odpadów generowanych jest przez tę branżę. Dlatego systemowe wprowadzanie odzysku na budowach, zarówno w trakcie budowy nowych obiektów, jak i podczas rozbiórki istniejących, jest bardzo istotną kwestią nie tylko dla sektora budowlanego, ale i całej gospodarki – zapewnia Alicja Kuczera, dyrektorka zarządzająca Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC.
Raport prezentuje również techniczne aspekty odzysku i ponownego wykorzystania określonych materiałów, m.in. płyt gipsowo-kartonowych (w przyszłym roku w Austrii ruszy pierwsza na świecie fabryka do przetwarzania płyt g-k pochodzących z odzysku), sufitów podwieszanych i paneli ściennych, szkła czy wylewek i posadzek.
Dobre przykłady? W 2023 r. podczas zmian aranżacyjnych w jednym z wrocławskich biur udało się odzyskać sufity akustyczne i wykorzystać je w nowym projekcie. Podczas renowacji 35-letniego biurowca linii lotniczych SAS w szwedzkim Frösundavik odzyskano ponad 40 ton szkła ze starej fasady. Po odpowiedniej obróbce stłuczka trafiła do huty Saint-Gobain.
Te bariery trzeba przezwyciężyć
Skuteczny odzysk odpadów budowlanych to jedno, trzeba je jeszcze ponownie wprowadzić do obiegu. Ważne, by przy budowie nowych obiektów inwestorzy chcieli wykorzystać materiały wtórne. A to wymaga innego podejścia do projektowania i budowy.
Potrzebujemy przede wszystkim projektowania opartego na aktualnej podaży na rynku oraz kreatywnego podejścia architektów i projektantów, którzy już od wczesnego etapu prac będą konsultować proponowane rozwiązania z wykonawcą projektu budowlanego. Ważna jest także gotowość do natychmiastowego zakupu wtórnych materiałów budowlanych, gdy te pojawią się na rynku, a następnie ich odpowiednie magazynowanie.
W tej chwili branża budowlana napotyka na liczne bariery związane z efektywnym odzyskiem materiałów, ich recyklingiem i ponownym wykorzystaniem. Są to bariery ekonomiczne, w tym m.in. wysokie koszty dekonstrukcji czy produkcji materiałów z drugiego obiegu, społeczne – obawa związana z bezpieczeństwem materiałów z odzysku, technologiczne – powolne tempo rozwoju technologii recyklingu tych materiałów oraz regulacyjne – prawo faworyzuje tradycyjne materiały budowlane.
Raport "Odzysk materiałów budowlanych – możliwości i wyzwania" dostarcza konkretnych odpowiedzi na te wyzwania. Szczegóły znajdują się w opracowaniu, które można znaleźć na stronie Saint-Gobain.
Międzynarodowy Szczyt Klimatyczny TOGETAIR to wydarzenie cykliczne odbywające się w Warszawie raz do roku. Jego celem jest zbudowanie platformy wymiany idei i współpracy na rzecz ochrony środowiska. Organizatorzy – Fundacja Czyste Powietrze oraz Fundacja Pozytywnych Idei – chcą też dołożyć swoją cegiełkę do osiągnięcia celów klimatycznych, a także wspierać ambitne, racjonalne ekonomicznie i społecznie inicjatyw polskiej polityki klimatycznej. Więcej informacji o szczycie można znaleźć na stronie wydarzenia.
Płatna współpraca z Saint-Gobain