aktualizacja 18:30
Klauzula ma uniemożliwić firmom dokonywanie sztucznych i niemających uzasadnienia gospodarczego czynności, za pomocą których próbowałyby ominąć przepisy i osiągnąć korzyści podatkowe.
Projekt przewiduje, że klauzula miałaby zastosowanie tylko wtedy, gdyby korzyść uzyskana przez podatnika w wyniku kwestionowanych przez fiskusa sztucznych czynności, przekraczała w roku podatkowym kwotę 100 tys. zł.
Minister finansów miałby wydawać tzw. opinie zabezpieczające, mające gwarantować, że określone działania podatnika nie będą ocenione jako unikanie opodatkowania. Powołana ma zostać niezależna od ministerstwa Rada ds. Unikania Opodatkowania, opiniująca sporne sprawy dotyczące unikania opodatkowania.
"Podstawowym celem klauzuli jest prewencyjne eliminowanie korzystania ze schematów unikania opodatkowania. Ograniczenie agresywnego planowania podatkowego pozwoli na wzrost bazy podatkowej w Polsce. Zauważalne jest zwłaszcza nadmierne, nieuzasadnione zwiększanie kosztów uzyskania przychodów, co powoduje z kolei spadek wysokości dochodów do opodatkowania" - napisano w uzasadnieniu do projektu.
Z kolei w komunikacie CIR czytamy: "Dotychczasowe doświadczenia Polski oraz innych krajów wskazują, że same umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie wystarczają do efektywnego przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. Standardem w innych, rozwiniętych gospodarczo krajach jest klauzula generalna przeciwko unikaniu opodatkowania albo rozwinięta linia orzecznictwa sądowego, zwalczająca nadużycia podatkowe. Na powagę zagrożeń wynikających z unikania opodatkowania zwróciła uwagę Komisja Europejska. Jednym z zalecanych przez tę Komisję rozwiązań, mających na celu przeciwdziałanie praktykom agresywnego planowania podatkowego powodującego unikanie opodatkowania, jest przyjęcie przez państwa członkowskie ogólnej zasady dotyczącej zwalczania nadużyć podatkowych".
Wiceminister finansów Leszek Skiba mówił niedawno, że MF zależy na tym, by klauzula weszła w życie w najbliższych miesiącach.
Przypomniał, że podobne rozwiązania funkcjonują w większości krajów UE. Wskazał, że celem klauzuli jest diagnozowanie i wskazywanie schematów prawno-podatkowych stosowanych tylko i wyłącznie po to, by uniknąć opodatkowania, bez związku z realnymi działaniami o charakterze biznesowym. - Ta klauzula pozwala na opodatkowanie tych schematów, tak żeby niedobór wpływów podatkowych był jak najmniejszy - powiedział Skiba.
Ministerstwo Finansów wskazało w Ocenie Skutków Regulacji, że koszty uzyskania przychodu w CIT w 2013 r. wyniosły ok. 5,8 bln zł. Zakładając, że w efekcie zastosowania klauzuli wysokość kosztów uzyskania przychodów tylko w podatku CIT zostałaby zmniejszona o 0,12 - 0,5 proc., skutki pośrednie wprowadzenia klauzuli dla budżetu w pierwszym roku jej stosowania można by szacować na kwotę 1,3 - 5,4 mld zł. W następnych latach - przy założeniu, że wysokość kosztów zostałaby zmniejszona w granicach 0,25 proc. - 1 proc. - skutki pośrednie dla budżetu wyniosłyby od 2,7 mld zł do 10,87 mld zł.
Projekt, jak zaznacza CIR, "był szeroko konsultowany z organizacjami reprezentującymi różne środowiska - przedsiębiorców, pracodawców, doradców podatkowych, związkami zawodowymi, Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego".
Jednak zdaniem BCC, które przedstawiło we wtorek swoją opinię, te konsultacje nie były wystarczające, a "treść projektowanych przepisów dotyczących ogólnej klauzuli obejścia prawa podatkowego, ale również zamierzony sposób ich wprowadzenia do porządku prawnego, narusza standardy konstytucyjne".
BCC zwraca zwłaszcza uwagę na to, że według obecnej wersji projektu nowe przepisy miałyby wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia ustawy.
Tymczasem, jak zaznacza, analiza "czynności prawnych dokonywanych przez podatnika przez pryzmat możliwości zastosowania klauzuli obejścia prawa podatkowego jest zadaniem skomplikowanym". Dlatego na dokonanie tej analizy "podatnikom należałoby zatem zapewnić odpowiedni czas". Czasu będzie również wymagała, jak zaznacza BCC, ewentualna zmiana dotychczas stosowanych, w pełni legalnie, modeli gospodarczych.
Natomiast "bardzo krótki, w istocie minimalny, okres vacatio legis ustawy powoduje, że jej skutki będą dotyczyły w istocie czynności już dokonanych"
Wprowadzenie podobnego rozwiązania zaproponował były minister finansów Mateusz Szczurek, ale rząd Ewy Kopacz się z niego wycofał. Klauzulę obejścia prawa przewidują też przygotowane przez Komisję Kodyfikacyjną Ogólnego Prawa Podatkowego założenia do nowej Ordynacji Podatkowej.