Jak wskazał RPO Marcin Wiącek, obecnie "obywatele nie wiedzą, czy chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego przy darowiźnie pieniężnej od osób najbliższych, mają udokumentować ją wyłącznie przelewem, czy też możliwa jest wypłata środków gotówką, a następnie wpłata ich na własny rachunek".
Pułapka zastawiona na podatników
Jak zaznaczył Rzecznik, orzeczenia sądów administracyjnych w takich sprawach są rozbieżne, zaś organy podatkowe zasadniczo uznają, że dla skorzystania ze zwolnienia podatkowego pieniądze nie mogą być przekazane w gotówce, a następnie wpłacone na konto przez obdarowanego.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
W pytaniu RPO chodzi o przepis ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Podatnik jest jednak zobowiązany zgłosić nabycie własności w urzędzie skarbowym w ciągu pół roku, a gdy przedmiotem nabycia są środki pieniężne (...), należy udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania ich na rachunek płatniczy nabywcy.
Wiącek w pytaniu do Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazał, że nie wiadomo, czy w takich sytuacjach konieczne jest udokumentowanie przekazania środków pieniężnych wyłącznie przelewem, czy też możliwa jest wypłata środków gotówką, a następnie wpłata ich na rachunek nabywcy. "W sytuacji zaś przekazania środków gotówką powstaje kolejne pytanie, kto powinien dokonać takiej wpłaty pieniędzy, czy może to zrobić sam obdarowany, czy też musi jej dokonać wyłącznie darczyńca" - dodał RPO.
Jak podkreślił RPO konstrukcja przepisów podatkowych "nie powinna stawać się swoistą pułapką dla podatników - zwłaszcza że w tym przypadku mamy do czynienia ze zwolnieniem, mającym na celu wsparcie obywateli w realizacji ich potrzeb rodzinnych".
Ponadto - jak argumentuje Rzecznik - w takich sprawach niektóre sądy wprost wskazują, że przy wykładni tego przepisu "nie można abstrahować od realiów społeczno-gospodarczych naszego kraju, w których znaczna część, szczególnie starszych osób, przechowuje swoje oszczędności poza systemem bankowym".
Wiącek przypomniał, że niedawno wystąpił w tej sprawie do resortu finansów i wyraził sprzeciw wobec "zbyt rygorystycznego stanowiska organów podatkowych i niektórych sądów administracyjnych w sprawach zwolnienia dla osób najbliższych w podatku od spadków i darowizn". "Niemniej zdaje się, że resort finansów nie zamierza zmienić dotychczasowego stanowiska" - dodał.
RPO: obywatele muszą kierować sprawy do sądów
"Obecny stan oznacza, że obywatele muszą kierować sprawy do sądów administracyjnych, aby udowadniać spełnienie warunków do uzyskania zwolnienia podatkowego w przypadku darowizn gotówkowych, następnie dokumentowanych wpłatą własną na rachunek obdarowanego" - wskazał RPO.
Tymczasem - zdaniem Rzecznika - z przepisu ustawy "nie wynika ani forma dowodu przekazania środków pieniężnych, ani też sam sposób przekazania tych środków". "Może to być więc zarówno forma transakcji bezgotówkowej, jak i gotówkowej z późniejszą wpłatą na rachunek obdarowanego" - wskazał Wiącek.
"Dlatego też, w ocenie Rzecznika, jeżeli zawarcie umowy darowizny nie budzi wątpliwości, za wystarczające do skorzystania ze zwolnienia podatkowego dla osób najbliższych należy uznać dokonanie wpłaty środków pieniężnych przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy" - ocenił Wiącek, wnosząc do NSA o podjęcie uchwały wyrażającej taką wykładnię.
RPO zawnioskował, by tym zagadnieniem prawnym zajął się poszerzony skład sędziowski z Izby Finansowej NSA.
