Międzynarodowa zmowa i gigantyczne kary

Komisja Europejska ustaliła, że czterech czołowych producentów elastycznej pianki poliuretanowej - spółki Vita, Carpenter, Recticel i Eurofoam - uczestniczyły w kartelu. Komisja nałożyła na nie grzywny w łącznej wysokości ponad 114 mln euro.

Elastycznej pianki poliuretanowej używa się głównie przy produkcji takiego wyposażenia gospodarstwa domowego jak materace i kanapy. Zastosowanie w przemyśle samochodowym – w szczególności produkcja foteli samochodowych - stanowi około jednej czwartej łącznej wartości rynku pianki poliuretanowej.

Wymienione spółki wspólnie ustalały ceny sprzedaży różnych rodzajów pianki przez niemal pięć lat, od października 2005 r. do lipca 2010 r., w dziesięciu państwach członkowskich UE (Austrii, Belgii, Estonii, Francji, Holandii, Niemczech, Polsce, Rumunii, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii). Spółka Vita, która powiadomiła Komisję o istnieniu kartelu, została zwolniona z grzywny na podstawie Obwieszczenia Komisji z 2006 r. w sprawie darowania i obniżania kar pieniężnych w sprawach kartelowych. Na przedsiębiorstwa Eurofoam (spółka joint venture łącząca spółki Recticel i Greiner Holding AG), Recticel i Greiner nałożono grzywny w zmniejszonym wymiarze, jako że współpracowały one w dochodzeniu w ramach komisyjnego programu łagodzenia kar. Jako że wszystkie przedsiębiorstwa zawarły ugodę z Komisją, ich grzywny zmniejszono o kolejne 10 proc.

Wiceprzewodniczący Komisji Joaquín Almunia, odpowiedzialny za politykę konkurencji, komentował: _ Kartele szkodzą całej gospodarce i nie mogą być tolerowane. Sprawa ta pokazuje, jak ważna jest stała walka z takimi nielegalnymi praktykami i ich sankcjonowanie. W tym przypadku produkt będący przedmiotem kartelu jest zarówno główną częścią składową wyrobów kupowanych przez wszystkich obywateli - materaców i kanap - jak i ważnym surowcem dla niektórych przedsiębiorstw, np. w przemyśle samochodowym _.

Celem kartelu było przeniesienie na klientów wzrostu cen surowców do produkcji chemikaliów i unikanie agresywnej konkurencji cenowej między czterema producentami. Uczestnicy kartelu organizowali zatem spotkania na wszystkich szczeblach zarządzania w Europie, podczas których ustalano ceny. Uczestnicy kartelu spotykali się na marginesie działalności europejskich i krajowych stowarzyszeń handlowych, a także wielokrotnie kontaktowali się telefonicznie i za pomocą innych środków. Kartel działał przez prawie pięć lat - od października 2005 r. do lipca 2010 roku.

Wysokość grzywien ustalono na podstawie wytycznych Komisji w sprawie grzywien z 2006 r. Przy ustalaniu ich wysokości Komisja uwzględniła osiąganą przez spółki wielkość sprzedaży produktów objętych postępowaniem w odpowiednich państwach członkowskich, poważny charakter naruszenia, jego zakres geograficzny i czasowy.

Za ujawnienie kartelu spółka Vita uzyskała pełne zwolnienie z grzywny, która, biorąc pod uwagę udział spółki w kartelu, wyniosłaby 61.7 mln euro.

Na podstawie obwieszczenia w sprawie łagodzenia kar z 2006 r. spółkom Recticel, Eurofoam i Greiner obniżono grzywny o 50 proc. ze względu na ich współpracę w dochodzeniu. Decydując o tej obniżce, wzięto pod uwagę moment podjęcia współpracy i wpływ dostarczonej przez spółki dokumentacji na udowodnienie przez Komisję istnienia kartelu.

Co więcej, na podstawie obwieszczenia Komisji w sprawie postępowań ugodowych w sprawach kartelowych z 2008 r. Komisja zmniejszyła grzywny nałożone na wszystkie spółki o dalsze 10 proc., gdyż potwierdziły one swój udział w kartelu i odpowiedzialność w tym zakresie.

Odpowiedzialność przedsiębiorstwa Carpenter stwierdzono z uwagi na bezpośredni udział jego europejskich spółek zależnych, natomiast przedsiębiorstwo Carpenter Co uznano za odpowiedzialne wyłącznie jako spółka dominująca.

Elastyczna pianka poliuretanowa wykorzystywana jest w wyrobach „wypoczynkowych", takich jak meble tapicerowane i materace, oraz w produktach o charakterze technicznym stosowanych w przemyśle samochodowym i innych branżach. Omawiany kartel dotyczył pianki tego pierwszego rodzaju oraz określonych rodzajów pianki elastycznej.

Komisja wszczęła postępowanie wyjaśniające, przeprowadzając niezapowiedziane kontrole w lipcu 2010 r.

Decyzja jest dziesiątą o zawarciu ugody od czasu wprowadzenia postępowania ugodowego w sprawach kartelowych w czerwcu 2008 r. W ramach ugody spółki, które uczestniczyły w kartelu, potwierdzają swój udział w naruszeniu i wiążącą się z nim odpowiedzialność. Podstawą prawną procedury ugodowej jest rozporządzenie nr 1/2003. Procedura ta umożliwia Komisji zastosowanie procedury uproszczonej, a tym samym skrócenie czasu dochodzenia. Takie rozwiązanie jest korzystne dla konsumentów i podatników, ponieważ zmniejsza koszty, przyczynia się do egzekwowania prawa konkurencji, uwalniając zasoby potrzebne do badania innych możliwych przypadków naruszenia prawa, i działa na korzyść samych spółek, gdyż decyzje w ich sprawie podejmowane są szybciej, a grzywny zmniejszane są o 10 proc.

Poprzednio zawarte przez Komisję ugody z uczestnikami karteli dotyczyły kombinowanych form pamięci DRAM, fosforanów paszowych, proszku do prania, szkła do lamp elektronopromieniowych, sprężarek do lodówek, produktów do uzdatniania wody, wiązek przewodów, instrumentów pochodnych na stopę procentową w euro oraz instrumentów pochodnych na stopę procentową w jenach.

Każda osoba czy firma ponosząca skutki wyżej przedstawionego zachowania antykonkurencyjnego może wnieść sprawę do sądów w państwach członkowskich i ubiegać się o odszkodowanie. Zarówno orzecznictwo Trybunału, jak i rozporządzenie Rady nr 1/2003 potwierdzają, że w sprawach prowadzonych przed sądami krajowymi decyzja Komisji jest wiążącym dowodem tego, że takie zachowanie miało miejsce i było nielegalne. Mimo że Komisja nałożyła grzywnę na wyżej wymienione spółki, istnieje możliwość uzyskania odszkodowania, którego wysokość nie jest ograniczona z tytułu grzywny nałożonej przez Komisję.

W czerwcu 2013 r. Komisja przyjęła wniosek w sprawie dyrektywy mającej na celu ułatwienie dochodzenia takiego odszkodowania przez ofiary praktyk antykonkurencyjnych. Dodatkowe informacje temat tego typu roszczeń w sprawach dotyczących ochrony konkurencji, w tym praktyczny przewodnik opisujący sposób ustalenia wysokości szkody powstałej w wyniku naruszenia zasad konkurencji, wyniki konsultacji społecznej oraz zwięzła prezentacja przepisów dotyczących roszczeń o odszkodowanie za naruszenie zasad konkurencji znajdują się na stronie internetowej http://ec.europa.eu/competition/antitrust/actionsdamages/documents.html